သုေတသီဦးေက်ာ္ခင္
ရန္ကုန္
တလြဲတေခ်ာ္ တင္ျပ ေရးသားလာေသာ သမိုင္း ျမဳပ္ကြက္မ်ားကို နဂို မူလ ျဖစ္ရပ္ မွန္အ တိုင္း ေဒါက္ တာ ေအးခ်မ္းႏွင့္ အေပါင္းအပါမ်ား၏ ေဆာင္းပါးမ်ားအတြက္ ရွင္းလင္း တင္ျပျခင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ သမိုင္း ကို အနီးကပ္ ေလ့လာသူ တစ္ဦးအအေနျဖင့္ စာအုပ္စာေပမ်ား ရွာေဖြ စုေဆာင္းဖတ္ရွဳေလ့ ရွိရာ ေဇာ္မင္းထြဋ္ဆိုသူက ၂၀ဝ၁ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ထုတ္ေဝေသာ “ျပည္ေထာင္စုျမန္ မာႏိုင္ ငံေတာ္ ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား” ဟုဆိုေသာ စာအုပ္ကိုလည္း ေလ့လာ ဖတ္႐ႈ႔ခြင့္ရခဲ့ပါ သည္။ထို စာအုပ္ ကို အ ထပ္ ထပ္အခါခါ ဖတ္႐ႈ႔ရာ ဆက္စပ္မႈ မွန္ကန္ၿပီး ကိုးကား ခ်က္ျပည့္စံုေၾကာင္းႏွင့္ အေထာက္ အထား ခိုင္လံုေၾကာင္း ေတြ႔ ရွိရပါသည္။ တခ်ိဳ႔ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားမွာမူ ကြ်ႏု္ပ္တို႔ အစဥ္အလာအရ ၾကားသိ လာရေသာ သမိုင္းအယူအဆ၊အျမင္ႏွင့္ ကြဲလြဲေနရာ ယင္းတို႔သည္ ကြ်ႏု္ပ္တို႔ ရခိုင္ အမ်ိဳးသား တခ်ိဳ႔အာဧကန္ မုခ်စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ေစမည္။ ရခိုင္အမ်ိဳးသား သမိုင္းဆရာ တစ္ခ်ိဳ႕ အေနႏွင့္ ရာစုႏွစ္ ႏွင့္ခ်ီ၍ ဖံုးအုပ္ထားေသာ၊ ထြက္ေပၚလာေအာင္၊ ျမင္သာလာေအာင္၊ ေဇာ္မင္းထြဋ္၏ စအုုပ္က ေဖၚေဆာင္ႏိုင္သျဖင့္ မေက်နပ္ေသာအစု အေဝး ေပၚေပါက္ လာျခင္း ၿဖစ္ပါ သည္။ေဇာ္မင္းထြဋ္ က ရခိုင္ျပည္ တြင္ ေအဒီ(၁၀)ရာစုႏွစ္ မတိုင္ခင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ၊ ဓညဝတီ၊ ႏွင့္ေဝသာလီ (DannayaVati and Vesali) ပေဒသရာဇ္ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ အိႏၵိယံ လူမ်ိဳးမ်ား၏ မင္း ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ သည္။ ၿပည္ သူမ်ား သည္လည္း အေရွ့ဘဂၤလားေန ျပည္သူမ်ား ႏွင့္ တူညီသည္။ ေအဒီ (၉) ရာစုေနာက္ပိုင္းမွ အေရွ႕ဘက္မွ တိဘက္ ျမန္မာ အုပ္စု တစ္စု တစ္သုတ္ၿပီး တသုတ္ ဝင္လာျခင္း ျဖင့္ (၁၁)ရာစု အစပိုင္းေလာက္တြင္ ေဝသာလီႏိုင္ငံ ပ်က္သုဥ္းၿပီး ျမန္မာ အုပ္စု ၾကီးစိုးေသာ ေလးမ်ိဳး ေခတ္ ဟူ၍ေပၚေပါက္လာသည္။ (၁၀) ရာစု ကုန္ခါနီးတြင္ ရခိုင္ျပည္တြင္ ႏိုင္ငံေရး ယဥ္ေက်းမႈ အေျပင္းအလဲ တစ္ခုအရွိန္အဟုန္ ႏွင့္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္ စသည္ျဖင့္ သမိုင္း အေထာက္အထား ျပလာ သည္ကို ရခိုင္ျပည္နယ္ တြင္ ယေန႔ ရခိုင္အမ်ိဳးသား၏ သမိုင္းသည္ (၁၀) ရာစုမွသာ စတင္ေၾကာင္း အဓိပၸါယ္ ထြက္ရွိေနသျဖင့္ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား သမိုင္း ႏွစ္ေပါင္း သံုးေလးေထာင္ပင္ ၾကာရွည္ပါ သည္ဟု ခံယူသူ အင္အားစုအဖို႔မေက်နပ္စရာ၊ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကစရာမ်ား ျဖစ္ေပၚလာပါသည္။ေဇာ္မင္းထြဋ္က ရခိုင္ျပည္တြင္ အထက္ပါ အေျပာင္းအလဲၾကီး ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပံုကို ေပၚလြင္ ေစရန္ ေမာ့ရစ္ေကာ့လစ္၊ဒီဂ်ီအီးေဟာ့လ္၊ ဟာေဘ့စ သည့္ သမိုင္းဆရာမ်ားကို ကိုးကားသည့္ အျပင္ ရခိုင္အမ်ိဳးသား သမိုင္း ဆရာ ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္း ၏ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္က ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္ကို ကိုးကား ၍ မီးေမာင္းထိုးျပခ့ေဲ ပသည္။ ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္း က ကိုးရာစုေလာက္မွာ ပ်ဴတို႔၏ ပုဂံႏိုင္ငံကို နန္းေစာတို႔ ဝင္ေရာက တိုက္ခိုက္ ဖ်က္ဆီးခ်ိန္တြင္ တိဘက္ ျမန္မာမ်ား ျမန္မာျပည္ အလယ္ပိုင္း ကို ေရာက္႐ွိလာသည္။
ယင္းတို႔အနက္ အုပ္စုတစ္စု ရခိုင္ျပည္ဘက္သို႔ စတင္ ဝင္ေရာက္ခဲ့ရာ ရခိုင္ျပည္ ရွိ ေဝသာလီျပည္ ပ်က္သုဥ္းသြားသည္။ ထိုစဥ္မတိုင္မွီက အိႏၵိယ ယဥ္ေက်းမႈကို က်ယ္ျပန္႔ နက္႐ိႈင္းစြာ ေတြ႔ရၿပီး ေက်ာက္ စာ ၊ေပစာမ်ားလည္း အိႏၵိယ စာေပ ႏွင့္ သာေတြ႔ရသည္။ ကြ်ႏု္တို႔ ယခု ေျပာ ဆိုေနေသာ ရခိုင္၊ ျမန္မာျပည္ စာေပ ႏွင့္ ေက်က္စာကို ေနာက္ပိုင္း ရာစုမ်ားတြင္သာ ေတြ႔ရ သည္။ အစ႐ွိသျဖင့္ ႐ွင္းလင္း ေရးသားခဲ့ပါလ်က္ ႏွင့္ ယခု ျငင္းပယ္ခ်င္သလိုလို ေဇာ္မင္းထြဋ္က ပင္ သူ႔ေဆာင္းပါး ကို ျပင္ဆင္ ျဖည့္စြက္၍ လိုရာ အေျပာင္းအလဲ တစ္ရပ္ေၾကာင့္ ဆြဲေကာက္ခ်က္ခ် သလို ေဝဖန္႐ံွဳ႕ခ်၍ ေဆာင္းပါး အသစ္မ်ား ေရးလာပါသည္။ ေဒါက္တာေအးခ်မ္း၏ မူလေဆာင္းပါး (ေအးခ်မ္း ၁၉၇၅-စာ ၇၆-၅၇) တြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္၌ ဆယ္ရာစု ေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံေရး၊ လူမူေရးေဝသာ လီႏိုင္ငံ ပ်က္သုဥ္းခဲ့ရပံုကို ေဇာ္မင္းထြဋ္ ကိုးကား ေဖၚျပသည္ထက္ ပို၍ ပီပီျပင္ျပင္ ထင္ထင္ ရွားရွားေတြ႔ ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယခု ျငင္းပယ္လိုျခင္းမွာ ပတ္ဝန္းက်င္ ပေယာ ဂေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ ပါသည္။ ေဆာင္းပါးမူ ရင္း မွာ စာေပ ေလ့လာသူ အေတာ္ မ်ားမ်ား လက္တြင္ ရွိသည္မဟုတ္ ေလာ။
ေဇာ္မင္းထြဋ္သည္ ခ်န္လွပ္သည္ကို ခ်န္လွပ္ၿပီး ျဖည့္စြက္လိုသည္ကို ျဖည့္စြက္သည္။ သုေတသနထံုးကို နားမလည္သူဟု ေဝဖန္ထားသည္။ သုေတသနျပဳရာမွာ ေကာက္ႏႈတ္မွတ္စု၊ ပံုေလာင္းမွတ္စု၊႐ွင္းတမ္း မွတ္စု အစရွိသျဖင့္ရွိရာ စာေရးဆရာတိုင္းမွာ မိမိလိုေသာ အပိုဒ္ကိုသာ ထုတ္ႏႈတ္ ကိုးကားရစၿမဲျဖစ္ သည္။ ေဇာ္မင္းထြဋ္ကို Research Methodology နားမလည္သူဟု စြပ္စြဲျခင္းမွာ ပုဂၢိလ ဓိဌာန္ဆန္လြန္း လွေပသည္။
ခရစ္ႏွစ္ဦး ကာလကပင္ အေရွ့ဖ်ား ကုန္သြယ္ေရးမွာ အာရဗ္တို႔ ပါရွန္းတို႔ ဦးေဆာင္ ခဲ့သည္။ ရခိုင္ျပည္ပ ကုန္သြယ္ေရး သူတို႔ လက္ထဲမွာ ရွိခဲ့သည္။ (ေဒၚၾကည္ဝင္း - ၁၉၇၅ - သုေတ သနစာတမ္း)၊ (၈)ရာစု ေဝသာလီ မဟာတိုင္း စျႏၵာမင္းလက္ထက္ ေလမုန္တိုင္းေၾကာင့္ အာရဗ္ ကုန္သည္ သေဘၤာမ်ားပ်က္စီးခဲ့ရာ ထိုသေဘၤာပ်က္မွ သေဘၤာသားမ်ားကို ရခိုင္ျပည္တြင္း ေက်း႐ြာမ်ားတြင္ အေျခခ် ေနထိုင္ရန္ေနရာ ခ်ေပးခဲ့သည္။ (ဦးငမ ဲ ၁၈၂၆ ႏွင့္ RB Smart ၁၉၅၇ - ၈၆) ထိုိုသေဘၤာပ်က္မွ အာရဗ္ မူဆလင္မ်ားႏွင့္ ေဝသာလီ ျပည္သူျပည္သားမ်ား ေရာေႏွာရာမွ မူဆလင္ ဦးေရတိုးပြါး လာ သည္။ ေနာင္သူတို႔သည္ယေန႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုသူမ်ား ေပၚေပါက္လာေရး၏ အေျခခံ ျဖစ္သြား သည္။ ေဇာ္မင္းထြဋ္က ဤသေဘၤာပ်က္မွ မူဆလင္မ်ား၊ ယင္းတို႔ ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ သူမ်ားသည္ အေရွ့ဘက္မွ (၉) ရာစု - (၁၀)ရာစု ႏွစ္မ်ား အတြင္းဝင္ေရာက္လာသူ ယေန႔ ရခိုင္ ေခၚ သူမ်ားထက္ ရာစု ႏွစ္ခ်ီ၍ ေစာသည္ဟု သံုးသပ္ တင္ျပျခင္းသည္ စိတ္ကူးယဥ္ျဖင့္ ေရးသား ျခင္းမဟုတ္ သမိုင္းမွတ္တမ္းကိုအေျခခံ၍ ထုတ္ေဖၚျခင္း ျဖစ္ရာ ေဒါက္တာအးခ်မ္းက ျငင္းပယ္ လိုသည္မွာ မိမိ ၏ ကိုယ္ပိုင္ ဆႏၵသာ ျဖစ္ရမည္။ သမိုင္းကို ေဖ်ာက္ဖ်က္၍ကားမရႏိုင္ေပ။
သမိုင္းဆရာမ်ား၏ အလိုအရ ဤသေဘၤာပ်က္မွ အာရဗ္ မူဆလင္ ႏွင့္ အျခား သာသာ နာျပဳ မ်ားေၾကာင့္ ေဝသာ လီေခတ္က ျပည္သူမ်ား ႏွင့္ အေရွ့ဖက္မွ ဝင္ေရာက္လာသူ တိဘက္ ျမန္မာ အုပ္စု ေရာေႏွာ၍ ရခိုင္လူမ်ိဳးဟု၍ ျဖစ္ေပၚ လာခ့ေဲ ပသည္။(M.collis, ၁၉၅၈ - စာ ရ - ၁၀ ႏွင့္ ထြန္းေက်ာ္ဦး ၁၉၉၀ - စာ ၁၁ - ၁၂)
ရခိုင္ျပည္တြင္ ေရွးယခင္က ဟိႏၵဴဘာသာ၊ ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားၿပီး၊ ထိုဘာသာမ်ား၏ အေမြ အႏွစ္၊ ဘုရားပုထိုးမ်ား၊ ဘာသာေရး အထိမ္းအမွတ္ စာမ်ားသာ ေတြ႔ရသည္ဟု ဆင္ေျခေပးၿပီး ထိုစဥ္က မူဆလင္မရွိႏိုင္ဟု ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ျငင္းခ်က္ထုတ္သည္။ (ေအးခ်မ္း ၂၀ဝ၃ ခု - စာ - ၃)၊ ဧကႏၵ ရခိုင္ျပည္တြင္ ဘာသာ အေျပာင္းအလဲ မ်ားစြာ ရွိခဲ့ေပသည္။ ဗိသာႏိုးဘာသာ၊ သီဝ ဘာသာ၊ ဟိႏၵဴ ဘာသာ၊ တၿႏၱယာန ဘာသာ၊ မဟာယာန ဘာသာ၊ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာ စသည္ ျဖင့္ အအေျပာင္းအလဲ အေရာအေႏွာရွိခဲ့သည္။ (Pamela Gutman ၁၉၇၆ စာ - ၁၂ - ၁၄ - ၇၀) ေဒါက္တာ သန္းထြန္း ကလည္း “ရခိုင္ ဖက္ မွာ(ခရစ္ ပထမ ဆယ္ရာစု အတြင္း) သီဝ နတ္ကိုးကြယ္သူ မ်ားမယ္ ထင္ပါတယ္၊ ဗုဒၶဘာသာ မွာ မဟာယာန၊တၿႏၱယာန၊ ဟိနယာန အယူေတြ ေရာေႏွာၿပီး အတူရွိေနတယ္လို႔ဘဲ ဆိုရမယ္” ဟုေရးထား ပါတယ္(သန္းထြန္း ၂၀ဝ၁-စာ ၂၈)။
တခ်ိန္ႏွင့္တခ်ိန္ ဘာသာ အေျပာင္းအလဲရွိၿပီး ယေန႔ကာလတြင္မႈ ေထရဝါဒ လြမ္းမိုး သြားသည္။အေရွ့ ဘက္ မွ ဝင္လာသူမ်ားသည္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျဖစ္သည္။ အစၥလာမ္ ဘာသာဝင္မ်ားလည္း ကုန္ သြယ္မႈ သာသနာျပဳမႈအတြက္ ထိုစဥ္ကပင္အဆက္မျပတ္ေရာက္ရွိခဲ့ရာ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔ ကူးေျပာင္း သူ မရွိဟု မည္သူေျပာ ႏိုင္မည္နည္း။ ေျမာက္ဦးေခတ္ ကိုးဆက္ေျမာက္မင္း ေဇာလထ မင္းေစာမြန္လက္ထက္တြင္ အႏၵိယမွ ဦးကာဒီ ဦးေဆာင္ေသာ ဦးမူဆာ၊ ဦးဟာႏုမ်ာ စသည့္သာ သနာျပဳ မ်ား သာသနာျပဳခြင့္ရရွိ၍ ျပည္သူ အခ်ိဳ႕ ထိုဘာသာသို႔ေျပာင္း သြား သည္။ ျပည္႐ြာ အႏွံ႔ အစၥလာမ္ ဗလီ ေက်ာင္းမ်ားတည္ေဆာက္၍ ဘာသာ ျဖန္႔ျဖဴးခဲ့ရာ ဘာသာ အသစ္သည္ လွ်င္ျမန္စြာ ျပန္႔ပြား လႊမ္း မိုး ေန ပါသည္။
ေနာက္ထပ္ သာသနာ ျပဳမ်ားကိုလည္း အိႏၵိယ မွ ေခၚေဆာင္ လာသည္။ ဤတြင္ ဆရာျမဝါက သာသနာ သစ္ လႊမ္းမိုးသြားမႈကို တားဆီးရန္ ဆယ့္ႏွစ္ ဆက္ေျမာက္ မင္းဘာႀကီး (၁၅၃၁ -၅၃) ထံ အေရး ဆိုေတာင္းဆိုခဲ့၍ ဘုရင္က သာသနာျပဳလုပ္ငန္း မ်ားကို ရပ္ဆိုင္းခဲ့သည္။ (ပ႑ိတဦး သာထြန္းေအာင္ BE ၁၂၈၈- စာ ၇၀ - ၇၅၊ ဤအခ်ိန္ ကာလသည္ ရခိုင္သမိုင္းတြင္ ေၾကးစား စစ္သည္မ်ား၊ ႐ႈဂ်ာမင္း သားေနာက္လိုက္ဆိုသူမ်ား၊ ဘဂၤလားမွ ေပၚတူဂီ ရခိုင္ ပူေပါင္း ဖမ္းဆီးလာေသာ ကြ်န္မ်ားေခတ္ ထက္ ေရွးက်ေၾကာင္း ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းသတိရပံုမရပါ။
ၿဗိတိသွ်Aေရးပိုင္ R.B Smart က စစ္ေတြ ဂေဇးတီးယားတြင္ မူဆလင္မ်ားကို စစ္တေကာင္းသားဟု သံုးႏႈန္းထားသည္။ သို႔ေရးျခင္းမွာ အထက္ ေဖၚျပပါ ေရွးပေဝသဏီကပင္ ရွိေနေသာ မူဆလင္ ေဒသခံမ်ား ကို ဂ႐ုမစိုက္ဘဲလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ တမင္ ေရးျခင္းလည္းျဖစ္ ႏိုင္ေပသည္။ သူ႔႐ံုးမွာ ရွိေနသူ ရခိုင္ဝန္ထမ္း၊ အရာထမ္းမ်ား၏ တိုက္တြန္းခ်က္ အရလည္းျဖစ္ ႏိုင္သည္။ အဘယ္ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ဘဲေရးေရး R.B Smart က လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး အေၾကာင္း အလြဲသံုး စားေရးျခင္း သာ ျဖစ္ပါသည္။ ဤစစ္တေကာင္းသား ဟူသည့္ စကားလံုးသည္ အခ်ိဳ႕ရခိုင္ အမ်ိဳးသားမ်ားမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးသဖြယ္ ဦးေနာက္ထဲဝင္သြားၿပီး မူဆလင္ မုန္းတီးေရး စိတ္ဓာတ္၊ မူဆလင္ဆိုလွ်င္ စစ္တေကာင္းသားမ်ားအပ အျခားနာမည္ျဖင့္မေခၚလိုေသာ စိတ္ဓာတ္ ဝင္သြားသည္။ သို႔ျဖစ္၍ လြတ္လပ္ေရး မရခင္ ကာလကပင္ မြတ္ဆလင္သည္တိုင္းရင္းဖြား မဟုတ္ေၾကာင္း စစ္တေကာင္းမွ ၿဗိတိသွ်ေခတ္မွာ ဝင္လာသူ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုသည့္ထီထြင္ေသာ နာမည္ အသစ္ ျဖစ္ေၾကာင္း အေတာ့မသတ္ ေရးသား လာသည္။ ထိုသို႔ လြတ္လပ္ စြာ ေရးရန္အခြင့္အလမ္းကို အခ်ိန္ကာလက ေပးထားေပသည္။ ထိုသို႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာသမိုင္း ႏွင့္ သမိုင္းဝင္မႈ၊ လူမ်ိဳးစုျဖစ္မႈ၊History,Historycity,Ethnicity ကို တိုက္ဖ်က္လာေသာ အင္အားစုထဲမွ ယေန႔ ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းတစ္ေယာက္ကိုလည္း ေတြ႔လာရပါသည္။ အမွန္ မွာ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းသည္ သူ႔ေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံမ်ားကဲ့သို႕ ေဒါသ၊ ေမာဟ လြမ္းမိုးသြားၿပီး၊ အမွန္တရား ျဖစ္ရပ္ မွန္ ေဖၚထုတ္ မႈကို သည္းခံ ခြင့္လႊတ္ျခင္းမျပဳႏိုင္ျခင္းသာျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ ႏွင့္ စစ္တေကာင္းနယ္သည္ ပထဝီ အေနအထားအရ ဆက္စပ္ေနသည့္အျပင္ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ရာစုႏွစ္ ႏွင့္ ခ်ီ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတစ္ ခု ေအာက္ တြင္ တည္ရွိသျဖင့္ လူမ်ိဳးစုႏြယ္မ်ား ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္မႈ သဘာဝ အေလွ်ာက္ ရွိခဲ့ေပသည္။ (D.G.E Hall, Burma) စစ္တေကာင္းတြင္ ဒိုင္းနက္၊ ျမဴ၊ ျမန္မာ စသည့္ မြန္ဂိုလြိဳက္ မ်ား ေရွ႕ေခတ္ ကပင္ ေရာက္ ရွိ ေနေၾကာင္း ေဒါက္တာေအးခ်မ္း ေရးထားသည္။ (ေအးခ်မ္း၂၀ဝ၃ - စာ ၃)၊ ထို႔အတူ စစ္တေကာင္း နယ္ဖက္မွ အိႏၵိယႏြယ္ဝင္မ်ားရခိုင္ေဒသတြင္ မင္းႏိုင္ငံ ထူေထာင္၍ အေျခစိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေန ထိုင္ခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္းဆရာမ်ားက သံုးသပ္ထားသည္။ (D.G.E Hall -၁၉၅၈၊စာ ၂၆၂ ႏွင့္ Pamela ၁၉၇၆၊ စာ ၃၂၁)
ထိုအိႏၵိယ အႏြယ္ဝင္မ်ား ယေန႔ထိလည္း ရခိုင္ျပည္တြင္ ရွိေနပါသည္။ အာရဗ္၊ ပါရွန္းတို႔ ႏွင့္ေရာေႏွာ၍ မူဆလင္ ျဖစ္သြားသည္။ လူမ်ိဳးအေခၚ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုသူမ်ားကို တိုင္းရင္းဖြါးမဟုတ္ဘဲ စစ္တေကာင္းမွ ၿဗိတိသွ်ေခတ္မွသာ စိမ့္ဝင္ေသာသူမ်ားဟု စြပ္စြဲျခင္းသည္ ႐ိုဟင္ဂ်ာကို လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးအရ ေသးသိမ္ေစလို၍သာ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာကို တစိမ္းတရံျပဳၿပီး ရခိုင္ျပည္မွႏွင္ ထုတ္ႏိုင္ပါက ရခိုင္ျပည္သည္ မိမိတို႔၏ တဦးတည္းပိုင္ ျဖစ္ သြားႏိုင္မည္ဟု ယံုၾကည္ ခ်က္ျဖင့္ ျပဳ လုပ္ေနျခင္း ၿဖစ္ပါသည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္းေရးသမွ်ကို အေထာက္ အထား ရွိရွိမရွိရွိ ဒ႑ာရီ ဟုေျပာၿပီး ေရး သားသူမ်ားကိုလည္း ပံုျပင္ဆရာမ်ားဟု သိကၡာခ်သည္။ ေဒါက္တာေအးခ်မ္ကလည္း မိမိက သမိုင္း ပညာ ရွင္ဟူေသာ ဂုဏ္ျဖင့္ ေဇာ္မင္းထြဋ္ကို လြမ္းမိုးရန္ သိကၡာခ်ရန္ စိတ္ဓါတ္က်ေစရန္ အားထုတ္ျခင္း သာျဖစ္သည္။ ဤသို႔ေသာ အားထုတ္မႈမ်ား အစဥ္ မွ ၁၉၄၂ ခု လူမ်ိဳးေရး သန္႔စင္မႈ႕ (အဓိက႐ုဏ္း) ျဖစ္ ေပၚ လာခဲ့သည္။
ယင္းကိစၥကိုပင္ သိျမင္သူမ်ားလည္း လက္မခံ၊ မွတ္တမ္းမ်ား ႏွင့္ လည္းမကိုက္ညီ၊ အျမင္ သစ္တစ္ခု တင္ျပျပန္ သည္။ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ အဓိက႐ုဏ္းသည္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ဘဂၤလားနယ္စပ္ရွိ သူ႔အေခၚစစ္တေကာင္း ကုလားမ်ားကို စစ္လက္နက္ တပ္ဆင္ေပးခဲ့ရာ ကုလားမ်ားက ဂ်ပန္ ကို မတိုက္ဘဲ ရခိုင္ကိုတိုက္ခိုက္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုစဥ္က ႏိုင္ငံေရးကို ဦးေဆာင္ခဲ့သူ ရခိုင္ အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဘံုေပါက္သာေက်ာ္ကမူ ၁၉၄၂ ခု အဓိက႐ုဏ္းသည္ (ရခိုင္အမ်ိဳးသား လူမ်ားစု ေနထိုင္ ရာျဖစ္ေသာ) ေျမပံု၊ မင္းျပားတို႔ မွ (မတ္လ ၁၈ ရက္) က စတင္သည္ဟု ေတြ႕ရသည္။ (ဘံုေပါက္ ၁၉၇၃-စာ၇၀-၉၂)။ ဤအဓိက႐ုဏ္းမွ ရခိုင္ျပည္ အတြင္းဖက္ရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား ႐ြာလံုးကြ်တ္ မီးတင္႐ိႈ႔ခံခဲ့ ရသည္။
အစုလိုက္ အအျပံဳလိုက္ အသတ္ခံခဲ့ရသည္။ သိန္း ႏွင့္ ခ်ီေသာ လူမ်ား ေျမာက္ပိုင္းသို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္း ထြက္ေျပးခဲ့ရသည္။ ဘဂၤလား ေရာင္ပူစခန္း၌ တသိန္းခန္႔ ဒုကၡသည္ အျဖစ္ ခိုလံႈခဲ့ရသည္။ အျဖစ္မွန္မွာ သူ႔အေခၚစစ္တေကာင္းသားမ်ားက အဓိက႐ုဏ္းကို ဖန္တီးျခင္းမဟုတ္၊ ICS ဦးသာဇံလွ၊ ဆရာေတာ္ ဦးပညာသီဟ၊ဆရာေတာ္ဦးစိႏၵတို႔ ဦးေဆာင္ခဲ့ေသာ ရခိုင္တိုင္းလံုးဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီညြတ္ေရးအဖြဲ႔၏ဦးေဆာင္ လမ္းညြန္မႈျဖင့္ စီမံကိန္း က်က် အေကာင္အ ထည္ ေဖၚခဲ့ျခင္း ျဖစ္ ပါ သည္။ ေမာင္းေတာ၊ ဘူသီးေတာင္ ဖက္တြင္ အတြင္းဖက္မွ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွင္သူမ်ား၏ တန္ျပန္ တိုက္ ခိုက္မႈေၾကာင့္ ရခိုင္ သားမ်ားဆံုး႐ံႈး ခဲ့ရေၾကာင္းလည္း သိရပါသည္။
ေဒါက္တာေအးခ်မ္က သူ၏ ေဆာင္းပါး ဦးတည္ခ်က္ျဖစ္ေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာကို ျငင္းပယ္ ေရး ႏွင့္မည္သို႔မွ် ဆက္ စပ္မႈ႕ မရွိေသာ မူဆလင္သူပုန္၊ မူဂ်ာဟစ္မ်ားက ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား အေပၚ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ ခဲ့ပ၊ံု ႏွိပ္စက္ခဲ့ပံုကို မီးေမာင္း ထိုးခ့ျဲပန္သည္။ မူဂ်ာဟစ္သည္ သူပုန္မ်ားပါ။ ဥပေဒ အျပင္ဖက္ကသူမ်ားပါ ရခိုင္မ်ားေပၚ တြင္ မေကာင္းခဲ့ျခင္းသာ မဟုတ္ သူတို႔လူမ်ိဳးေပၚပါ မေကာင္းခဲ့ေပ။ သူတို႔ကိုဘယ္သူမွ အေကာင္း မေျပာပါ။ ေဒါက္တာေအးခ်မ္း ေျပာသလို ရခိုင္မ်ားကို တဖက္ေစာင္းနင္း လူမ်ိဳးေရး အရ ႏွိပ္ကြပ္မႈ႕ျပဳရန္ ထိုစဥ္က ရခိုင္ျပည္ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနက ခြင့္ျပဳမယ္မထင္ပါ။ ရခိုင ္အမ်ိဳး သားေျမေအာက္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားရွိေနခဲ့၍ တန္ပန္တံု႔ျပန္မည္ကို မူဂ်ာဟစ္မ်ားက အၿမဲ စဥ္းစား ခဲ့ရသည္။ ဤေနရာတြင္ မူဂ်ာဟစ္မ်ား၏ Uncivil acts ႐ိုင္းစိုင္း ဆိုးသြမ္းမႈမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တရားဝင္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းၿဖစ္ေသာ ဗမာ့နယ္ေျမတပ္ဖြဲ႔ BTF ၏ဆိုးသြမ္းမႈမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ မေျပာပေလာက္ေပ။ မွတ္တမ္း တင္ဖြယ္ပင္ မဟုတ္ပါ။ ယေန႔ တစည ပါတီ ဥကၠဌ ဦးသာေက်ာ္ သည္ BTF ၏တပ္ရင္း မႈးျဖစ္ျပီး တပ္ဖြဲ႔ဝင္ အားလံုးသည္ ရခိုင္Aမ်ိဳးသားမ်ား ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ သူတို႔၏ ရြာမ်ား မီးတင္႐ိႈ႔ျခင္း၊လူသတ္ျခင္း၊ ႏွိပ္ကြပ္ျခင္း၊ ေငြညႇစ္ျခင္း အစရွိသည္မ်ား လြန္ကဲလာၿပီး၊ ဖံုးဖိမရျဖစ္ခဲ့၍ ဗိုလ္ႀကီးခင္ဇာမံုဦးေဆာင္ေသာ ခ်င္းတပ္ရင္းကို ၁၉၅၅ ခုေလာက္က အစားထိုး တာဝန္လႊဲအပ္ခဲ့ရေသာ အမိန္႔ ျပန္တမ္း၊မွတ္တမ္းမ်ား ယေန႔ထိ ႐ွိေနေပသည္။
မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ကြ်ႏု္ပ္တို႔တြင္ သေဘာထားႀကီးသူ၊ အျမင္က်ယ္သူ၊ ေျမာက္မ်ားစြာ ႐ွိပါသည္။သူတို႔က ရခိုင္ ႏွင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ေကာင္းတူ ဆိုးဖက္ေနထိုင္ လာသူမ်ား ျဖစ္သည္။အနာဂတ္ မွာလည္း လက္တြဲသြားရမည္။ ကြဲလြဲမူကိုမႈ ေသးသိမ္ေစ၍ စည္း႐ံုးေရးကို အေျခခံရမည္။
ဘံုရပ္တည္ခ်က္ ထား႐ွိရမည္ဟု ယံုၾကည္သူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ရခိုင္-႐ိုဟင္ဂ်ာကို အင္ဒိုအာရိယဥ္မ်ား မွဆင္း သက္ သူ အမႊာညီေနာင္မ်ားျဖစ္ၿပီး ညီၫြတ္မႈကိုတည္ေဆာက္သင့္ သည္ဟုဆို၏။ (ဗိုလ္မႈး ထြန္းေက်ာ္ဦး-ျငိမ္း၊ ၁၉၉၀- ပါတီစာေစာင္ ၆-၇) ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းက မူလ ေဆာင္းပါးမွာ ရခိုင္ျပည္ တြင္ ေဝသာလီေခတ္၌ အိႏၵိယ ေျမာက္ပိုင္း ယဥ္ေက်းမႈမ်ား လႊမ္းမိုးေနၿပီး တိဘက္ျမန္မာအုပ္စုက ဆယ္ရာစုမွ ဝင္ေရာက္မင္းႏိုင္ငံ ထူေထာင္ခဲ့ေၾကာင္း ေရးသားခဲ့ၿပီး ယၡဳေဆာင္းပါးတြင္ ဓညဝတီ၊ ေဝသာ လီေခတ္က ျပည္သူမ်ားသည္ မြန္ဂိုလြိဳက္ မ်ားဟု ဆိုျပန္သည္။ ေရွးေနာက္ မညီျဖစ္ေနသည့္ သူ႔အဆို Aတြက္ Pamela Gutmanကို ကိုးကား ထားသည္။ ကြ်ႏု္ပ္တို႔ ေတြ႔ရွိသည့္ Pamela Gutman ၏ Ancient Arkan စာအုပ္မွာ ထိုစဥ္ကရခိုင္ျပည္သည္ အ ေရွ့ပိုင္း အိႏၵိယ အ စိတ္အ ပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္ေနခဲ့၍ သမိုင္းဆရာမ်ားက စိတ္မဝင္စားခဲ့ေပ။
ဆယ္ရာစု ေနာက္ပိုင္းမွ ျမန္မာမ်ား လႊမ္းမိုးလာသည္။ ဆယ္ရာစုတြင္ ႐ိုးမေက်ာ္၍ ဝင္လာသူ ျမန္မာ ရခိုင္မ်ား ႏွင့္ သက္တို႔ အ ျပန္အ လွန္ တိုက္ခိုက္မႈ မွတ္တမ္းမ်ားရွိခဲ့သည္။ သက္ ပုန္ကန္မႈမ်ား ေပၚေပါက္ ခဲ့ေပသည္။ သက္၊ ျမဴ၊ ခမီးတို႔သည္ ရခိုင္ျပည္သို႔ ရခိုင္မ်ား ထက္ေစာ၍ ေရာက္ရွိၿပီး ရခိုင္သည္ ေနာက္ ဆံုးဝင္ လာေသာ လူအုပ္စုျဖစ္သည္။ ရခိုင္တို႔က ေျမာက္ပိုင္း ေျမနိမ့္ ေဒသကို ခ်ဳပ္ကိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္လာ သည္။ျမိဳ႔ကိုလည္း အ ေရွ့ဖက္ ေလးျမိဳ႔ ျမစ္ကမ္းသို႔ေ႐ႊ႕ေျပာင္းခဲ့သည္။ ဆယ္တစ္ရာစုမွ စ၍ ဆက္လက္ ရာစုႏွစ္သံုးရာေက်ာ္ ျမန္မာမ်ား လႊမ္းမိုး ႏိုင္ခဲ့သည္။ အ ေနာက္ဖက္ အ ထူးသျဖင့္ ဘဂၤလား လႊမ္းမိုးမႈ ကန္႔သက္လာၿပီး u4155 .မန္မာမႈ တိုးပြါး လာခဲ့သည္။ (Pamela ၁၉၇၆ စာ-၁၄၊ ၁၆၊ ၂၂၊ ၇၀၊ ၇၅၊ ၂၀၃၊ ၃၂၀၊ ၃၂၁ စသည္ျဖင့္ လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ နိဂံုး (ႏိုင္ငံေရး ) အ ခဏ္းမ်ားတြင္ ေတြ႔ရသည္။)
ေမာရစ္ေကာလစ္ကလည္း ေရွးေခတ္က ေက်ာက္စာ၊ ဒဂၤါး၊ ၿမိဳ႔ပ်က္မ်ားကို ေလ့လာ၍ ေဝသာ လီသည္ ျမန္မာတို႔၏ ေရွးဦး ၿမိဳ႔ေတာ္မဟုတ္ ဟိႏၵဴတို႔၏ ေနာက္ဆံုး ၿမိဳ႔ေတာ္ျဖစ္သည္ဟု သံုးသပ္ထား သည္။ (M.Collis, JBRS, ၁၉၆၀-စာ -၄၈၈) အ သာဖီယာကလည္း ထိုနည္း ႏွင္ႏွင္ေရးသည္။ D.G.E.Hall
က ျမန္မာတို႔သည္ (၁၀) ရာစုအ ထိ အ ေျခစိုက္လာပံုမေပၚ၊ ထိုစဥ္က မင္းဆက္မ်ားသည္ အ ိႏိၵယ မင္းဆက္မ်ား ျဖစ္ၿပီး ဘဂၤလားႏွင့္တူညီေသာ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးကို္ုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ေရွးေခတ္ ၿမိဳ႔ေတာ္မ်ားသည္ ယခုစစ္ေတြခ႐ိုင္တြင္ရွိၿပီး ေတာင္ေပၚသားမ်ား၊ ရွမ္းမ်ား၊ ျမန္မာမ်ား ႏွင့္ ဘဂၤလီမ်ား၏ အဆက္မျပတ္တိုက္ခိုက္ျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။ တည္ၿငိမ္ေသာ အ စိုးရမရွိခဲ့ေသာ အ ခ်ိန္ကာလကလည္း ရွည္ရွည္ လ်ားလ်ားရွိခဲ့ေပသည္(D.G.E.Hall ၁၉၆၁,စာ-၂၆၄, Chapter Burma )
ေဇာ္မင္းထြဋ္ကို Epigraphy, Paleology, သေဘာနားမလည္၊ အ ေရွ့ေတာင္အ ာရွတြင္ အိိႏၵိယယဥ္ေက်း မႈ ျပန္႔ႏွံ႔ လာပံု မသိဟု စြပ္စြဲ ထားျပန္သည္။ ေဇာ္မင္းထြဋ္သည္ Archaeology, inscriptions,Coins, ဗိသုကာလက္ရာ၊ ေက်က္စာ၊ ေငြဒဂၤါးမ်ားကို ေလ့လာ၍ သမိုင္းျပဳစုျခင္း မဟုတ္၊ ငယ္႐ြယ္ေသာ သမိုင္းေလ့လာသူ တစ္ဦးသာ ျဖစ္သည္။ အသိအ မွတ္ျပဳခံ အ ထင္ကရ သမိုင္း ဆရာမ်ား၏ ႐ိုဟင္ဂ်ာ(ဝါ) ရခိုင္ျပည္ မူဆလင္မ်ား ႏွင့္ ပက္သက္၍ ေရးသားခဲ့သည္မ်ားကို စုေဆာင္း၍ ေဒသ အ ေျခ အ ေန ႏွင့္ေပါင္းစပ္ၿပီး စာအုပ္ျပဳစုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သူ ေရးသား ထားေသာ သမိုင္းဆရာႀကီး မ်ား၏ ေရးသား ခ်က္မ်ားမွားယြင္းသည္ဟု ဆိုလွ်င္ ေဇာ္မင္းထြဋ္လည္း မွားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ(ဝါ) ရခိုင္ မွ မူဆလင္မ်ား ႏွင့္ပက္သက္၍ ထိုသမိုင္းဆရာမ်ား၏ ေရးသားခ်က္ ကို ေဒါက္တာေအ းခ်မ္း ေက်နပ္မႈ မရွိပါက သက္ဆိုင္သူမ်ား ႏွင့္ ဆက္သြယ္ ရွင္းလင္း ယူႏိုင္ပါသည္။ ထိုဆရာမ်ား အ ေတာ္မ်ား မ်ား အ သက္ရွင္လွ်က္ ရွိပါသည္။
ေမာင္းေတာ၊ ဘူသီးေတာင္နယ္မ်ားတြင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား၊ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား ထက္ေစာ၍ ေရာက္ရွိသည္ ဟု ေဒါက္တာေအ းခ်မ္းကို ေဇာ္မင္းထြဋ္က ကိုးကားျခင္းမျပဳခဲ့ပါ။ ထိုနယ္မ်ား၏ လူေနမႈအ ေၾကာင္းကိုအ ထင္ကရ သမိုင္းဆရာမ်ားက သံုးသပ္ထားသည္။ တတိယ ေဝသာလီ ႏိုင္ငံကို အေနာက္ဖက္မွ (အ ေရွ့ဘဂၤလားမွ) မဟာဝိရ က (၇) ရာစု အ စတြင္ ထူေထာင္သည္။ သူ၏ မင္းျမိဳ႔ေတာ္ သည္ ေမာင္းေတာ နယ္ျဖဴမေဒသ သုိ႔ဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္း တျခားျမိဳ႔႐ြာမ်ားကို ပါသိမ္း၍ ေဝသာလီ သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့သည္ဟုPamela ကသံုးသပ္ထားသည္။ (Pamela ၊ ၁၉၇၆ - စာ ၄၄ - ၄၅) ထိုေဒသ တြင္ မဟာဝိရ မ်ိဳးႏြယ္ေနာက္လိုက္မ်ား အ ေျခစိုက္မည္ကို ျငင္း၍မရေပ။ သမိုင္း ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက တဆင့္တိုး၍မွတ္ခ်က္ေပးျပန္သည္။ သူက ေက်က္စာအ မွတ္ ၉၆၃/၂၀-၂၃/၁၄၄ ကို ကိုးကား၍ ယၡဳ နတ္ျမစ္ အ ေရွ့ေမယုေဒသမွာ မူဆလင္ဘုရင္မ်ား ရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ ဘဂၤလားကို မူဆလင္ အ ယူေရာက္သည့္ (၁၃) ရာစုေလာက္က ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ ထိုမူဆလင္မင္းသည္ ယၡဳ ထိုေဒသရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မ်ား ျဖစ္မလားဟုသံုးသပ္ရသည္။ ထိုသူမ်ားကလည္း ထိုေဒသမွာ ႏွစ္ေပါင္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္ ရွိေန သည္ဟု ဆို၏။တစ္ေထာင္မရွိလွ်င္ ႏွစ္ေပါင္း ရွစ္ရာ ေလာက္ေတာ့ ရွိႏိုင္သည္ဟု သံုးသပ္ထားသည္။ (သန္းထြန္း ၁၉၉၄-ေျမာက္ ရခိုင္ေဆာင္းပါး)
ဤတြင္ ေဒါက္တာေအ းခ်မ္းေရးသလို ႐ိုဟင္ဂ်ာသည္ စစ္တေကာင္းမွ ဝင္လာသူမ်ားဟု အ တည္ျပဳရန္ ခဲယဥ္း ေနေပသည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားသည္ အ ာရဗ္ႏြယ္လွ်င္ အင္ဒိုအ ာရိယဥ္ႏြယ္ေသာ စကား အ ဘယ္ေၾကာင့္ ေျပာသနည္း။ ေမးခြန္း ထုတ္ထားျပန္သည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ စကားမွာ အ ာရဗ္ ႏွင့္ ပါရွန္း အ သံုး အႏံႈး ၁၅% မွ ၂၀% ထိ ရွိေနသည္ကို ေဒါက္တာေအ းခ်မ္း မသိျခင္း သာျဖစ္ရမည္။ အ င္ဒို အ ာရိယဥ္္ႏြယ္ေသာစကား ႏွင့္ ႏွီးႏြယ္ေနျခင္းမွာ ရွင္းလင္းေနပါသည္။ လူမ်ိဳးအ ႏြယ္အ ားျဖင့္ အ င္ဒိုအ ာရိယဥ္္ ႏွင့္ ဆက္ေနသည္။ ဘဂၤလား ႏွင့္ ရခိုင္ ရာစုႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တစ္ခုေအ ာက္တြင္ ရွိခဲ့သည္။ ဘဂၤလားယဥ္ေက်းမႈ လႊမ္းမိုးမႈ ရွိခဲ့သည္။ ရခိုင္ဘုရင္ေခတ္ကလည္း ဘဂၤါလီ ဝန္ထမ္းမ်ား ႏွင့္ ဘဂၤါလီ စာေပကိုဘုရင္မ်ားက ေျမာက္စား ခဲ့သည္။ ဂႏၲဝင္ေျမာက္ ဘဂၤါလီစာေပမ်ား ရခိုင္ျပည္ မွ ထြက္ခဲ့သည္။ (Dr.Kanungo, 1978,Chapter XIII section II )
ဘဂၤါလီ စကားခြဲတမ်ိဳးသည္ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရး ရရွိသည္အ ထိ (ရခိုင္ျပည္မ၏) အ မ်ားဆက္သြယ္ေရး ဘာသာစကား ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေဒါက္တာေအ းခ်မ္း ကိုယ္တိုင္ကလဲ ထိုစကားကို တတ္ကြ်မ္းပါ သည္။ ရခိုင္ျပည္ရွိ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစု ဒိုင္းနက္၊ ျမန္မာႀကီး၊ သက္တို႔ကလည္း ဘဂၤလားႏြယ္သေသာ ဘာသာစကား တမ်ိဳးစီ ေျပာဆို ၾကပါသည္။ (ဦးလွထြန္းျဖဴ ၁၉၈၁၊ စာ-၁၀-၁၆)၊ သို႔ျဖစ္ပါ၍ ႐ိုဟင္ဂ်ာ စကားသည္လည္း ဘဂၤါလီ လႊမ္းမိုးမႈမွ မလြတ္ကင္းႏိုင္ေခ်။ ေရွးေခတ္ ရခိုင္ ေက်က္ စာ မ်ားပါ ဘာသာ စကားမ်ား လည္း ႐ိုဟင္ဂ်ာ စကားမ်ားႏွင့္ တူညီေနသည္။ သုိ႔ၿဖစ္ ၍ ေဇာ္မင္းထြဋ္ က ေရွးရခိုင္ ၿပည္ေက်ာက္စာ တခ်ိဳ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ယဥ္ေက်းမႈေခါင္းစဥ္္ ေအာက္တြင္ ထား႐ွိ ပံုရပါသည္။
ဤမွ်က်ယ္ျပန္႔နက္႐ိႈင္းသည့္ သမိုင္းဝင္ မွတ္တမ္းမ်ားရွိပါလွ်က္ ႏွင့္ အားလံုးကို ေခါက္ထား ၍ေဒါက္တာ ေအ းခ်မ္း ဆႏၵ ရွိသလို R.B Smart ကိုလိုက္ၿပီး စစ္တေကာင္းမွ အ ဂၤလိပ္ေခတ္မွာ ဝင္လာသူမ်ားျဖစ္ သြားရ မလား၊ R.B Smart လိုပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးက လူမ်ိဳး တမ်ိဳး၏ ကံၾကမၼာကို အ ဆံုးအ ျဖတ္ ေပးခြင့္ရွိ သလား၊ R.B Smart က မူလ အ ေျခခံ အ ေထာက္အ ထားကို ကိုးကားျခင္း မဟုတ္၊ သူ႔႐ံုးရွိ ရခိုင္အ မ်ိဳးသားမ်ား၏ ပေယာဂ လႊမ္းမိုး၍ စစ္တေကာင္းသားဟု ေရးျခင္းျဖစ္သည္။ သူ႔စာအုပ္ တစ္အုပ္ လံုးေလ့ လာ ပါက ရခိုင္သမိုင္းဆရာမ်ားကို၊ ရခိုင္ဒ႑ာရီ Legend မ်ားကို က်ယ္ျပန္႔စြာ အ ေျခခံ ထား ေၾကာင္းေတြ႔ ရသည္။ သူေရးေသာ အ ေၾကာင္းအ ခ်က္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ယေန႔ မွားယြင္း ေနေၾကာင္း ေတြ႔ရျပန္ သည္။ ဥပမာ ဒိုင္းနက္လူမ်ိဳးသည္ စစ္တေကာင္း ေသြးေႏွာသည္။ ရခိုင္ဘုရင္မ်ား ဖမ္းဆီး ေခၚေဆာင္ လာခ့ေဲ သာ မူဆလင္ကြ်န္မ်ား၏ ႏြယ္ဝင္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု ဆိုထားျခင္းကို ယေန႔ ဒိုင္းနက္ လူမ်ိဳးမ်ား လက္မခံၾကေခ်။
ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ရခိုင္ျပည္မွ မူဆလင္မ်ားကို ၿဗိတိသွ် မွတ္တမ္းမွာလည္းစစ္တေကာင္း သား ဟု ေတြ႔ရေၾကာင္း ဆိုျပန္ပါသည္။ ၿဗိတိသွ် မွတ္တမ္း တစ္ခ်ိဳ႔မွာ မြန္ကို တလိုင္းဟုလည္းေကာင္း၊ ကယားကို ကရင္နီ ဟုလည္းေကာင္း ကရင္ကို ေကာ္သူေလး ဟုလည္းေကာင္း၊ ရခိုင္ကိုေမာဂ္ ဟု လည္းေကာင္း ေတြ႕ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။ R.B Smart ကလည္း တခ်ိဳ႔ စာမ်က္ႏွာမွာ ရခိုင္ ကို ေမာဂ္ ဟုေရးသား ထားသည္ကို ေတြ႔ရ၏။ ဤလူမ်ိဳးမ်ား အားလံုး ယၡဳနာမည္မ်ားကို စြန္႔လႊတ္ၿပီးနာမည္ေဟာင္းကို ခံယူရမလား။ ႐ိုဟင္ဂ်ာကို ၿဗိတိသွ် မွတ္တမ္းအ တိုင္း ျဖစ္ရမည္ ဆိုလာျခင္းကို မည္သို႔သံုးသပ္ရ မည္နည္း။R.B Smart ကို ဤမွ် အ ေရးေပးလွ်င္ သူ႔စာအုပ္ တျခားမ်က္ႏွာ မွာ ေရးထားရွိ သည္ကိုလည္းသံုးသပ္ရမည္။ သူ႔အ ဆိုအ ရ အ ဂၤလိပ္ေခတ္ သန္းေခါင္စာရင္းမွာ လူဦးေရ တိုးပြါး လာ ေနျခင္းသည္ဘဂၤါလား မွ ရာသီ အ လိုက္ဝင္လာသူ အ လုပ္သမားမ်ား ပါဝင္ေန၍ ျဖစ္သည္။ ထိုသူ မ်ားသည္ အၿမဲတမ္းေနထိုင္ေနသူမ်ား မဟုတ္၊ မိုးဦးရာသီ ႏွင့္ ေႏြဦးရာသီမ်ားတြင္ ဝင္လာၾကၿပီး ရာသီကုန္လွ်င္ တျခား အ လုပ္ရွာေဖြ လုပ္ကိုင္သူ အ နည္းစုမွ အ ပ အ မ်ားစုမွာ ျပန္သြား ၾကသည္။ စစ္ေတြတြင္ ေမလဆို အ လုပ္ရာသီကုန္၍ လွည့္လည္သူ (A Few Stragglers ) မွ အ ပ က်န္သူ မ်ား ျပန္သြား တတ္ၾကသည္။ (R.B Smart -1957, P -100) ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက ဤရာသီ အလိုက္ဝင္လာသူမ်ားကုိ Floating People ဟုသံုးထားသည္။( သန္းထြန္း-၁၉၉၉၊ စာ-၇၁)
ဤရာသီအ လိုက္ဝင္လာသူမ်ား ႏွင့္ အစဥ္္အဆက္ ေနထိုင္သူမ်ားကို အ ျပင္လူမ်ားက တူညီေသာ ယဥ္ေက်း မႈ ရွိသည္ဟု ျမင္ေသာ္လည္း၊ သူတို႔ အ ခ်င္းခ်င္းမွာ မတူညီ ကြဲလြဲမႈမ်ား ရွိေနပါ သည္။ အ ျပင္ လူ မ်ားက ေရာေႏွာ၍ ကုလား လုပ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္ရွိ လူဦးေရကို ဆန္းစစ္ ပါက ၁၈၂၆ ခုအဂၤလိပ္စာရင္း မွတ္တမ္းမွာ မူဆလင္ ၃၀% ျပထားသည္။ ျမန္မာမင္း လက္ထက္ ဘဂၤလားသို႔ ထြက္ေျပးသူမ်ားတြင္လည္း မူဆလင္ ဦးေရ ပမာဏ အ ထက္ပါအ တိုင္း ရွိမည္။ ဘဂၤလားသို႔ ထြက္ေျပးသူ မ်ားတြင္မူဆလင္ ပါရွိေၾကာင္း ဘံုေပါက္သာေက်ာ္၏ မွတ္တမ္းတြင္ ေတြ႔ရသည္။ (ဘံုေပါက္ ျပည္ေထာင္ စုႏွင့္႐ိုဟင္ဂ်ာ အ ႏၲရာယ္ - ၁၉၉၀-၊ စာ ၃၈ )။ ဤတြင္ အ ဂၤလိပ္ေခတ္ဦးမွာ ျပန္ဝင္လာ သူမ်ားတြင္ရခိုင္ မ်ားရွိသလို မူဆလင္မ်ား၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား လည္းရွိေပမည္။ ထိုသူမ်ားကိုပါ စစ္တေကာင္းမွ က်ဴးေက်ာ္ဝင္လာ သူ Intruders ဟု ေဒါက္တာ ေအ းခ်မ္း ဆန္းစစ္မႈ မရွိဘဲ စြပ္စြဲျခင္းသည္ တရားလြန္ ျဖစ္သြားသည္။
ရခိုင္ရွိ မူဆလင္မ်ား၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား၏ သမိုင္းဝင္မႈကို သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက အတည္ျပဳ လက္ခံ
သည္။ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားကပေယာဂေၾကာင့္ၿငင္းပယ္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာ သန္း ထြန္း၊ ေဒါက္ တာ ခင္ေမာင္ညြန္႔ တို႔သည္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား အ သိအ မွတ္ျပဳထားေသာ ျမန္မာ့ သမိုင္း ပညာရွင္ မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ေဒါက္တာခင္ေမာင္ညြန္႔က အစၥလာမ္သာသနာသည္ အ ာရဗ္ ကုန္သည္မ်ားမွ တဆင့္ အေရွ့ဖ်ား သို႔ ကူးဆက္ လာသည္။ ရခိုင္ျပည္တြင္ (၈) ရာစုကပင္ စတင္ အေျခခ် လာၿပီး ေျမာက္ ဦးေခတ္၊ေပၚ တူဂီ- ရခိုင္တို႔ ဖမ္းဆီး ေခၚေဆာင္လာေသာ ကြ်န္မ်ားေၾကာင့္ လူဦးေရ တိုးပြါးသြား သည္ ဟု ေရးသားထားသည္။ ( ခင္ေမာင္ညြန္႔တကၠသိုလ္၊သမိုင္းသုေတသန ေငြရတုမဂၢဇင္း၊ ေပၚတူဂီျမန္မာ ဆက္ဆံေရး)။
ျမန္မာပညာရွင္မ်ား ထိုသို႔ သံုးသပ္ထားလ်က္ ႏွင့္ ေဒါက္တာေအ းခ်မ္းက ရခိုင္တြင္ ေျမာက္ဦးမတိုင္ခင္ (၁၅ ရာစုမတိုင္ခင္) မူဆလင္မရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာဟူ၍ မည္သည့္ သမိုင္းမွတ္တမ္းမွာ မွ မေတြ႔ခဲ့ဟုဆိုျခင္းမွာ လက္ခံသင့္ေသာ ဆင္ေျခမဟုတ္ပါ။ ပညာရွင္တစ္ဦးက မေတြ႔ျမင္၍ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး မေပ်က္ကြယ္ႏိုင္၊ ပညာရွင္ကလည္း အားလံုး ျမင္သည္ဟူ၍ မရွိပါ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆင္းသက္ပံု Etymology ႏွင့္ ပက္သက္ ၍ ေဇာ္မင္းထြဋ္ ကိုးကားထားေသာ, F-Buchanan, Dr-Kanungo, Sir Arther Phayre တို႔၏_____ မွတ္တမ္း မ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ရန္
ေဒါက္တာေအးခ်မ္းႏွင္႔အေပါင္းပါအတြက္ရွင္းလင္းခ်က္ -
တလြဲတေခ်ာ္ တင္ျပ ေရးသားလာေသာ သမိုင္း ျမဳပ္ကြက္မ်ားကို နဂို မူလ ျဖစ္ရပ္ မွန္အ တိုင္း ေဒါက္ တာ ေအးခ်မ္းႏွင့္ အေပါင္းအပါမ်ား၏ ေဆာင္းပါးမ်ားအတြက္ ရွင္းလင္း တင္ျပျခင္း ရခိုင္ျပည္နယ္ သမိုင္း ကို အနီးကပ္ ေလ့လာသူ တစ္ဦးအအေနျဖင့္ စာအုပ္စာေပမ်ား ရွာေဖြ စုေဆာင္းဖတ္ရွဳေလ့ ရွိရာ ေဇာ္မင္းထြဋ္ဆိုသူက ၂၀ဝ၁ ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ထုတ္ေဝေသာ “ျပည္ေထာင္စုျမန္ မာႏိုင္ ငံေတာ္ ႏွင့္ တိုင္းရင္းသား ရိုဟင္ဂ်ာမ်ား” ဟုဆိုေသာ စာအုပ္ကိုလည္း ေလ့လာ ဖတ္႐ႈ႔ခြင့္ရခဲ့ပါ သည္။ထို စာအုပ္ ကို အ ထပ္ ထပ္အခါခါ ဖတ္႐ႈ႔ရာ ဆက္စပ္မႈ မွန္ကန္ၿပီး ကိုးကား ခ်က္ျပည့္စံုေၾကာင္းႏွင့္ အေထာက္ အထား ခိုင္လံုေၾကာင္း ေတြ႔ ရွိရပါသည္။ တခ်ိဳ႔ေသာ အခ်က္အလက္မ်ားမွာမူ ကြ်ႏု္ပ္တို႔ အစဥ္အလာအရ ၾကားသိ လာရေသာ သမိုင္းအယူအဆ၊အျမင္ႏွင့္ ကြဲလြဲေနရာ ယင္းတို႔သည္ ကြ်ႏု္ပ္တို႔ ရခိုင္ အမ်ိဳးသား တခ်ိဳ႔အာဧကန္ မုခ်စိတ္မေကာင္း ျဖစ္ေစမည္။ ရခိုင္အမ်ိဳးသား သမိုင္းဆရာ တစ္ခ်ိဳ႕ အေနႏွင့္ ရာစုႏွစ္ ႏွင့္ခ်ီ၍ ဖံုးအုပ္ထားေသာ၊ ထြက္ေပၚလာေအာင္၊ ျမင္သာလာေအာင္၊ ေဇာ္မင္းထြဋ္၏ စအုုပ္က ေဖၚေဆာင္ႏိုင္သျဖင့္ မေက်နပ္ေသာအစု အေဝး ေပၚေပါက္ လာျခင္း ၿဖစ္ပါ သည္။ေဇာ္မင္းထြဋ္ က ရခိုင္ျပည္ တြင္ ေအဒီ(၁၀)ရာစုႏွစ္ မတိုင္ခင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ေသာ၊ ဓညဝတီ၊ ႏွင့္ေဝသာလီ (DannayaVati and Vesali) ပေဒသရာဇ္ ႏိုင္ငံမ်ားသည္ အိႏၵိယံ လူမ်ိဳးမ်ား၏ မင္း ႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ သည္။ ၿပည္ သူမ်ား သည္လည္း အေရွ့ဘဂၤလားေန ျပည္သူမ်ား ႏွင့္ တူညီသည္။ ေအဒီ (၉) ရာစုေနာက္ပိုင္းမွ အေရွ႕ဘက္မွ တိဘက္ ျမန္မာ အုပ္စု တစ္စု တစ္သုတ္ၿပီး တသုတ္ ဝင္လာျခင္း ျဖင့္ (၁၁)ရာစု အစပိုင္းေလာက္တြင္ ေဝသာလီႏိုင္ငံ ပ်က္သုဥ္းၿပီး ျမန္မာ အုပ္စု ၾကီးစိုးေသာ ေလးမ်ိဳး ေခတ္ ဟူ၍ေပၚေပါက္လာသည္။ (၁၀) ရာစု ကုန္ခါနီးတြင္ ရခိုင္ျပည္တြင္ ႏိုင္ငံေရး ယဥ္ေက်းမႈ အေျပင္းအလဲ တစ္ခုအရွိန္အဟုန္ ႏွင့္ ျဖစ္ေပၚခဲ့သည္ စသည္ျဖင့္ သမိုင္း အေထာက္အထား ျပလာ သည္ကို ရခိုင္ျပည္နယ္ တြင္ ယေန႔ ရခိုင္အမ်ိဳးသား၏ သမိုင္းသည္ (၁၀) ရာစုမွသာ စတင္ေၾကာင္း အဓိပၸါယ္ ထြက္ရွိေနသျဖင့္ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား သမိုင္း ႏွစ္ေပါင္း သံုးေလးေထာင္ပင္ ၾကာရွည္ပါ သည္ဟု ခံယူသူ အင္အားစုအဖို႔မေက်နပ္စရာ၊ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကစရာမ်ား ျဖစ္ေပၚလာပါသည္။ေဇာ္မင္းထြဋ္က ရခိုင္ျပည္တြင္ အထက္ပါ အေျပာင္းအလဲၾကီး ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ပံုကို ေပၚလြင္ ေစရန္ ေမာ့ရစ္ေကာ့လစ္၊ဒီဂ်ီအီးေဟာ့လ္၊ ဟာေဘ့စ သည့္ သမိုင္းဆရာမ်ားကို ကိုးကားသည့္ အျပင္ ရခိုင္အမ်ိဳးသား သမိုင္း ဆရာ ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္း ၏ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္က ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္ကို ကိုးကား ၍ မီးေမာင္းထိုးျပခ့ေဲ ပသည္။ ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္း က ကိုးရာစုေလာက္မွာ ပ်ဴတို႔၏ ပုဂံႏိုင္ငံကို နန္းေစာတို႔ ဝင္ေရာက တိုက္ခိုက္ ဖ်က္ဆီးခ်ိန္တြင္ တိဘက္ ျမန္မာမ်ား ျမန္မာျပည္ အလယ္ပိုင္း ကို ေရာက္႐ွိလာသည္။
ယင္းတို႔အနက္ အုပ္စုတစ္စု ရခိုင္ျပည္ဘက္သို႔ စတင္ ဝင္ေရာက္ခဲ့ရာ ရခိုင္ျပည္ ရွိ ေဝသာလီျပည္ ပ်က္သုဥ္းသြားသည္။ ထိုစဥ္မတိုင္မွီက အိႏၵိယ ယဥ္ေက်းမႈကို က်ယ္ျပန္႔ နက္႐ိႈင္းစြာ ေတြ႔ရၿပီး ေက်ာက္ စာ ၊ေပစာမ်ားလည္း အိႏၵိယ စာေပ ႏွင့္ သာေတြ႔ရသည္။ ကြ်ႏု္တို႔ ယခု ေျပာ ဆိုေနေသာ ရခိုင္၊ ျမန္မာျပည္ စာေပ ႏွင့္ ေက်က္စာကို ေနာက္ပိုင္း ရာစုမ်ားတြင္သာ ေတြ႔ရ သည္။ အစ႐ွိသျဖင့္ ႐ွင္းလင္း ေရးသားခဲ့ပါလ်က္ ႏွင့္ ယခု ျငင္းပယ္ခ်င္သလိုလို ေဇာ္မင္းထြဋ္က ပင္ သူ႔ေဆာင္းပါး ကို ျပင္ဆင္ ျဖည့္စြက္၍ လိုရာ အေျပာင္းအလဲ တစ္ရပ္ေၾကာင့္ ဆြဲေကာက္ခ်က္ခ် သလို ေဝဖန္႐ံွဳ႕ခ်၍ ေဆာင္းပါး အသစ္မ်ား ေရးလာပါသည္။ ေဒါက္တာေအးခ်မ္း၏ မူလေဆာင္းပါး (ေအးခ်မ္း ၁၉၇၅-စာ ၇၆-၅၇) တြင္ ရခိုင္ျပည္နယ္၌ ဆယ္ရာစု ေနာက္ပိုင္း ႏိုင္ငံေရး၊ လူမူေရးေဝသာ လီႏိုင္ငံ ပ်က္သုဥ္းခဲ့ရပံုကို ေဇာ္မင္းထြဋ္ ကိုးကား ေဖၚျပသည္ထက္ ပို၍ ပီပီျပင္ျပင္ ထင္ထင္ ရွားရွားေတြ႔ ရပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယခု ျငင္းပယ္လိုျခင္းမွာ ပတ္ဝန္းက်င္ ပေယာ ဂေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္ ပါသည္။ ေဆာင္းပါးမူ ရင္း မွာ စာေပ ေလ့လာသူ အေတာ္ မ်ားမ်ား လက္တြင္ ရွိသည္မဟုတ္ ေလာ။
ေဇာ္မင္းထြဋ္သည္ ခ်န္လွပ္သည္ကို ခ်န္လွပ္ၿပီး ျဖည့္စြက္လိုသည္ကို ျဖည့္စြက္သည္။ သုေတသနထံုးကို နားမလည္သူဟု ေဝဖန္ထားသည္။ သုေတသနျပဳရာမွာ ေကာက္ႏႈတ္မွတ္စု၊ ပံုေလာင္းမွတ္စု၊႐ွင္းတမ္း မွတ္စု အစရွိသျဖင့္ရွိရာ စာေရးဆရာတိုင္းမွာ မိမိလိုေသာ အပိုဒ္ကိုသာ ထုတ္ႏႈတ္ ကိုးကားရစၿမဲျဖစ္ သည္။ ေဇာ္မင္းထြဋ္ကို Research Methodology နားမလည္သူဟု စြပ္စြဲျခင္းမွာ ပုဂၢိလ ဓိဌာန္ဆန္လြန္း လွေပသည္။
ခရစ္ႏွစ္ဦး ကာလကပင္ အေရွ့ဖ်ား ကုန္သြယ္ေရးမွာ အာရဗ္တို႔ ပါရွန္းတို႔ ဦးေဆာင္ ခဲ့သည္။ ရခိုင္ျပည္ပ ကုန္သြယ္ေရး သူတို႔ လက္ထဲမွာ ရွိခဲ့သည္။ (ေဒၚၾကည္ဝင္း - ၁၉၇၅ - သုေတ သနစာတမ္း)၊ (၈)ရာစု ေဝသာလီ မဟာတိုင္း စျႏၵာမင္းလက္ထက္ ေလမုန္တိုင္းေၾကာင့္ အာရဗ္ ကုန္သည္ သေဘၤာမ်ားပ်က္စီးခဲ့ရာ ထိုသေဘၤာပ်က္မွ သေဘၤာသားမ်ားကို ရခိုင္ျပည္တြင္း ေက်း႐ြာမ်ားတြင္ အေျခခ် ေနထိုင္ရန္ေနရာ ခ်ေပးခဲ့သည္။ (ဦးငမ ဲ ၁၈၂၆ ႏွင့္ RB Smart ၁၉၅၇ - ၈၆) ထိုိုသေဘၤာပ်က္မွ အာရဗ္ မူဆလင္မ်ားႏွင့္ ေဝသာလီ ျပည္သူျပည္သားမ်ား ေရာေႏွာရာမွ မူဆလင္ ဦးေရတိုးပြါး လာ သည္။ ေနာင္သူတို႔သည္ယေန႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုသူမ်ား ေပၚေပါက္လာေရး၏ အေျခခံ ျဖစ္သြား သည္။ ေဇာ္မင္းထြဋ္က ဤသေဘၤာပ်က္မွ မူဆလင္မ်ား၊ ယင္းတို႔ ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ သူမ်ားသည္ အေရွ့ဘက္မွ (၉) ရာစု - (၁၀)ရာစု ႏွစ္မ်ား အတြင္းဝင္ေရာက္လာသူ ယေန႔ ရခိုင္ ေခၚ သူမ်ားထက္ ရာစု ႏွစ္ခ်ီ၍ ေစာသည္ဟု သံုးသပ္ တင္ျပျခင္းသည္ စိတ္ကူးယဥ္ျဖင့္ ေရးသား ျခင္းမဟုတ္ သမိုင္းမွတ္တမ္းကိုအေျခခံ၍ ထုတ္ေဖၚျခင္း ျဖစ္ရာ ေဒါက္တာအးခ်မ္းက ျငင္းပယ္ လိုသည္မွာ မိမိ ၏ ကိုယ္ပိုင္ ဆႏၵသာ ျဖစ္ရမည္။ သမိုင္းကို ေဖ်ာက္ဖ်က္၍ကားမရႏိုင္ေပ။
သမိုင္းဆရာမ်ား၏ အလိုအရ ဤသေဘၤာပ်က္မွ အာရဗ္ မူဆလင္ ႏွင့္ အျခား သာသာ နာျပဳ မ်ားေၾကာင့္ ေဝသာ လီေခတ္က ျပည္သူမ်ား ႏွင့္ အေရွ့ဖက္မွ ဝင္ေရာက္လာသူ တိဘက္ ျမန္မာ အုပ္စု ေရာေႏွာ၍ ရခိုင္လူမ်ိဳးဟု၍ ျဖစ္ေပၚ လာခ့ေဲ ပသည္။(M.collis, ၁၉၅၈ - စာ ရ - ၁၀ ႏွင့္ ထြန္းေက်ာ္ဦး ၁၉၉၀ - စာ ၁၁ - ၁၂)
ရခိုင္ျပည္တြင္ ေရွးယခင္က ဟိႏၵဴဘာသာ၊ ဗုဒၶဘာသာ ထြန္းကားၿပီး၊ ထိုဘာသာမ်ား၏ အေမြ အႏွစ္၊ ဘုရားပုထိုးမ်ား၊ ဘာသာေရး အထိမ္းအမွတ္ စာမ်ားသာ ေတြ႔ရသည္ဟု ဆင္ေျခေပးၿပီး ထိုစဥ္က မူဆလင္မရွိႏိုင္ဟု ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ျငင္းခ်က္ထုတ္သည္။ (ေအးခ်မ္း ၂၀ဝ၃ ခု - စာ - ၃)၊ ဧကႏၵ ရခိုင္ျပည္တြင္ ဘာသာ အေျပာင္းအလဲ မ်ားစြာ ရွိခဲ့ေပသည္။ ဗိသာႏိုးဘာသာ၊ သီဝ ဘာသာ၊ ဟိႏၵဴ ဘာသာ၊ တၿႏၱယာန ဘာသာ၊ မဟာယာန ဘာသာ၊ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာ စသည္ ျဖင့္ အအေျပာင္းအလဲ အေရာအေႏွာရွိခဲ့သည္။ (Pamela Gutman ၁၉၇၆ စာ - ၁၂ - ၁၄ - ၇၀) ေဒါက္တာ သန္းထြန္း ကလည္း “ရခိုင္ ဖက္ မွာ(ခရစ္ ပထမ ဆယ္ရာစု အတြင္း) သီဝ နတ္ကိုးကြယ္သူ မ်ားမယ္ ထင္ပါတယ္၊ ဗုဒၶဘာသာ မွာ မဟာယာန၊တၿႏၱယာန၊ ဟိနယာန အယူေတြ ေရာေႏွာၿပီး အတူရွိေနတယ္လို႔ဘဲ ဆိုရမယ္” ဟုေရးထား ပါတယ္(သန္းထြန္း ၂၀ဝ၁-စာ ၂၈)။
တခ်ိန္ႏွင့္တခ်ိန္ ဘာသာ အေျပာင္းအလဲရွိၿပီး ယေန႔ကာလတြင္မႈ ေထရဝါဒ လြမ္းမိုး သြားသည္။အေရွ့ ဘက္ မွ ဝင္လာသူမ်ားသည္ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာဝင္ ျဖစ္သည္။ အစၥလာမ္ ဘာသာဝင္မ်ားလည္း ကုန္ သြယ္မႈ သာသနာျပဳမႈအတြက္ ထိုစဥ္ကပင္အဆက္မျပတ္ေရာက္ရွိခဲ့ရာ အစၥလာမ္ဘာသာသို႔ ကူးေျပာင္း သူ မရွိဟု မည္သူေျပာ ႏိုင္မည္နည္း။ ေျမာက္ဦးေခတ္ ကိုးဆက္ေျမာက္မင္း ေဇာလထ မင္းေစာမြန္လက္ထက္တြင္ အႏၵိယမွ ဦးကာဒီ ဦးေဆာင္ေသာ ဦးမူဆာ၊ ဦးဟာႏုမ်ာ စသည့္သာ သနာျပဳ မ်ား သာသနာျပဳခြင့္ရရွိ၍ ျပည္သူ အခ်ိဳ႕ ထိုဘာသာသို႔ေျပာင္း သြား သည္။ ျပည္႐ြာ အႏွံ႔ အစၥလာမ္ ဗလီ ေက်ာင္းမ်ားတည္ေဆာက္၍ ဘာသာ ျဖန္႔ျဖဴးခဲ့ရာ ဘာသာ အသစ္သည္ လွ်င္ျမန္စြာ ျပန္႔ပြား လႊမ္း မိုး ေန ပါသည္။
ေနာက္ထပ္ သာသနာ ျပဳမ်ားကိုလည္း အိႏၵိယ မွ ေခၚေဆာင္ လာသည္။ ဤတြင္ ဆရာျမဝါက သာသနာ သစ္ လႊမ္းမိုးသြားမႈကို တားဆီးရန္ ဆယ့္ႏွစ္ ဆက္ေျမာက္ မင္းဘာႀကီး (၁၅၃၁ -၅၃) ထံ အေရး ဆိုေတာင္းဆိုခဲ့၍ ဘုရင္က သာသနာျပဳလုပ္ငန္း မ်ားကို ရပ္ဆိုင္းခဲ့သည္။ (ပ႑ိတဦး သာထြန္းေအာင္ BE ၁၂၈၈- စာ ၇၀ - ၇၅၊ ဤအခ်ိန္ ကာလသည္ ရခိုင္သမိုင္းတြင္ ေၾကးစား စစ္သည္မ်ား၊ ႐ႈဂ်ာမင္း သားေနာက္လိုက္ဆိုသူမ်ား၊ ဘဂၤလားမွ ေပၚတူဂီ ရခိုင္ ပူေပါင္း ဖမ္းဆီးလာေသာ ကြ်န္မ်ားေခတ္ ထက္ ေရွးက်ေၾကာင္း ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းသတိရပံုမရပါ။
ၿဗိတိသွ်Aေရးပိုင္ R.B Smart က စစ္ေတြ ဂေဇးတီးယားတြင္ မူဆလင္မ်ားကို စစ္တေကာင္းသားဟု သံုးႏႈန္းထားသည္။ သို႔ေရးျခင္းမွာ အထက္ ေဖၚျပပါ ေရွးပေဝသဏီကပင္ ရွိေနေသာ မူဆလင္ ေဒသခံမ်ား ကို ဂ႐ုမစိုက္ဘဲလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ တမင္ ေရးျခင္းလည္းျဖစ္ ႏိုင္ေပသည္။ သူ႔႐ံုးမွာ ရွိေနသူ ရခိုင္ဝန္ထမ္း၊ အရာထမ္းမ်ား၏ တိုက္တြန္းခ်က္ အရလည္းျဖစ္ ႏိုင္သည္။ အဘယ္ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ဘဲေရးေရး R.B Smart က လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး အေၾကာင္း အလြဲသံုး စားေရးျခင္း သာ ျဖစ္ပါသည္။ ဤစစ္တေကာင္းသား ဟူသည့္ စကားလံုးသည္ အခ်ိဳ႕ရခိုင္ အမ်ိဳးသားမ်ားမွာ ဗိုင္းရပ္စ္ ပိုးသဖြယ္ ဦးေနာက္ထဲဝင္သြားၿပီး မူဆလင္ မုန္းတီးေရး စိတ္ဓာတ္၊ မူဆလင္ဆိုလွ်င္ စစ္တေကာင္းသားမ်ားအပ အျခားနာမည္ျဖင့္မေခၚလိုေသာ စိတ္ဓာတ္ ဝင္သြားသည္။ သို႔ျဖစ္၍ လြတ္လပ္ေရး မရခင္ ကာလကပင္ မြတ္ဆလင္သည္တိုင္းရင္းဖြား မဟုတ္ေၾကာင္း စစ္တေကာင္းမွ ၿဗိတိသွ်ေခတ္မွာ ဝင္လာသူ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆိုသည့္ထီထြင္ေသာ နာမည္ အသစ္ ျဖစ္ေၾကာင္း အေတာ့မသတ္ ေရးသား လာသည္။ ထိုသို႔ လြတ္လပ္ စြာ ေရးရန္အခြင့္အလမ္းကို အခ်ိန္ကာလက ေပးထားေပသည္။ ထိုသို႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာသမိုင္း ႏွင့္ သမိုင္းဝင္မႈ၊ လူမ်ိဳးစုျဖစ္မႈ၊History,Historycity,Ethnicity ကို တိုက္ဖ်က္လာေသာ အင္အားစုထဲမွ ယေန႔ ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းတစ္ေယာက္ကိုလည္း ေတြ႔လာရပါသည္။ အမွန္ မွာ ေဒါက္တာေအးခ်မ္းသည္ သူ႔ေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံမ်ားကဲ့သို႕ ေဒါသ၊ ေမာဟ လြမ္းမိုးသြားၿပီး၊ အမွန္တရား ျဖစ္ရပ္ မွန္ ေဖၚထုတ္ မႈကို သည္းခံ ခြင့္လႊတ္ျခင္းမျပဳႏိုင္ျခင္းသာျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ ႏွင့္ စစ္တေကာင္းနယ္သည္ ပထဝီ အေနအထားအရ ဆက္စပ္ေနသည့္အျပင္ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ရာစုႏွစ္ ႏွင့္ ခ်ီ၍ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးတစ္ ခု ေအာက္ တြင္ တည္ရွိသျဖင့္ လူမ်ိဳးစုႏြယ္မ်ား ေျပာင္းေရႊ႕ေနထိုင္မႈ သဘာဝ အေလွ်ာက္ ရွိခဲ့ေပသည္။ (D.G.E Hall, Burma) စစ္တေကာင္းတြင္ ဒိုင္းနက္၊ ျမဴ၊ ျမန္မာ စသည့္ မြန္ဂိုလြိဳက္ မ်ား ေရွ႕ေခတ္ ကပင္ ေရာက္ ရွိ ေနေၾကာင္း ေဒါက္တာေအးခ်မ္း ေရးထားသည္။ (ေအးခ်မ္း၂၀ဝ၃ - စာ ၃)၊ ထို႔အတူ စစ္တေကာင္း နယ္ဖက္မွ အိႏၵိယႏြယ္ဝင္မ်ားရခိုင္ေဒသတြင္ မင္းႏိုင္ငံ ထူေထာင္၍ အေျခစိုက္ အုပ္ခ်ဳပ္ေန ထိုင္ခဲ့ေၾကာင္း သမိုင္းဆရာမ်ားက သံုးသပ္ထားသည္။ (D.G.E Hall -၁၉၅၈၊စာ ၂၆၂ ႏွင့္ Pamela ၁၉၇၆၊ စာ ၃၂၁)
ထိုအိႏၵိယ အႏြယ္ဝင္မ်ား ယေန႔ထိလည္း ရခိုင္ျပည္တြင္ ရွိေနပါသည္။ အာရဗ္၊ ပါရွန္းတို႔ ႏွင့္ေရာေႏွာ၍ မူဆလင္ ျဖစ္သြားသည္။ လူမ်ိဳးအေခၚ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား ျဖစ္သည္။ ထိုသူမ်ားကို တိုင္းရင္းဖြါးမဟုတ္ဘဲ စစ္တေကာင္းမွ ၿဗိတိသွ်ေခတ္မွသာ စိမ့္ဝင္ေသာသူမ်ားဟု စြပ္စြဲျခင္းသည္ ႐ိုဟင္ဂ်ာကို လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးအရ ေသးသိမ္ေစလို၍သာ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာကို တစိမ္းတရံျပဳၿပီး ရခိုင္ျပည္မွႏွင္ ထုတ္ႏိုင္ပါက ရခိုင္ျပည္သည္ မိမိတို႔၏ တဦးတည္းပိုင္ ျဖစ္ သြားႏိုင္မည္ဟု ယံုၾကည္ ခ်က္ျဖင့္ ျပဳ လုပ္ေနျခင္း ၿဖစ္ပါသည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္းေရးသမွ်ကို အေထာက္ အထား ရွိရွိမရွိရွိ ဒ႑ာရီ ဟုေျပာၿပီး ေရး သားသူမ်ားကိုလည္း ပံုျပင္ဆရာမ်ားဟု သိကၡာခ်သည္။ ေဒါက္တာေအးခ်မ္ကလည္း မိမိက သမိုင္း ပညာ ရွင္ဟူေသာ ဂုဏ္ျဖင့္ ေဇာ္မင္းထြဋ္ကို လြမ္းမိုးရန္ သိကၡာခ်ရန္ စိတ္ဓါတ္က်ေစရန္ အားထုတ္ျခင္း သာျဖစ္သည္။ ဤသို႔ေသာ အားထုတ္မႈမ်ား အစဥ္ မွ ၁၉၄၂ ခု လူမ်ိဳးေရး သန္႔စင္မႈ႕ (အဓိက႐ုဏ္း) ျဖစ္ ေပၚ လာခဲ့သည္။
ယင္းကိစၥကိုပင္ သိျမင္သူမ်ားလည္း လက္မခံ၊ မွတ္တမ္းမ်ား ႏွင့္ လည္းမကိုက္ညီ၊ အျမင္ သစ္တစ္ခု တင္ျပျပန္ သည္။ ၁၉၄၂ ခုႏွစ္ အဓိက႐ုဏ္းသည္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ဘဂၤလားနယ္စပ္ရွိ သူ႔အေခၚစစ္တေကာင္း ကုလားမ်ားကို စစ္လက္နက္ တပ္ဆင္ေပးခဲ့ရာ ကုလားမ်ားက ဂ်ပန္ ကို မတိုက္ဘဲ ရခိုင္ကိုတိုက္ခိုက္ခဲ့သည္ဟု ဆိုသည္။ ထိုစဥ္က ႏိုင္ငံေရးကို ဦးေဆာင္ခဲ့သူ ရခိုင္ အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးျဖစ္သည့္ ဘံုေပါက္သာေက်ာ္ကမူ ၁၉၄၂ ခု အဓိက႐ုဏ္းသည္ (ရခိုင္အမ်ိဳးသား လူမ်ားစု ေနထိုင္ ရာျဖစ္ေသာ) ေျမပံု၊ မင္းျပားတို႔ မွ (မတ္လ ၁၈ ရက္) က စတင္သည္ဟု ေတြ႕ရသည္။ (ဘံုေပါက္ ၁၉၇၃-စာ၇၀-၉၂)။ ဤအဓိက႐ုဏ္းမွ ရခိုင္ျပည္ အတြင္းဖက္ရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား ႐ြာလံုးကြ်တ္ မီးတင္႐ိႈ႔ခံခဲ့ ရသည္။
အစုလိုက္ အအျပံဳလိုက္ အသတ္ခံခဲ့ရသည္။ သိန္း ႏွင့္ ခ်ီေသာ လူမ်ား ေျမာက္ပိုင္းသို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္း ထြက္ေျပးခဲ့ရသည္။ ဘဂၤလား ေရာင္ပူစခန္း၌ တသိန္းခန္႔ ဒုကၡသည္ အျဖစ္ ခိုလံႈခဲ့ရသည္။ အျဖစ္မွန္မွာ သူ႔အေခၚစစ္တေကာင္းသားမ်ားက အဓိက႐ုဏ္းကို ဖန္တီးျခင္းမဟုတ္၊ ICS ဦးသာဇံလွ၊ ဆရာေတာ္ ဦးပညာသီဟ၊ဆရာေတာ္ဦးစိႏၵတို႔ ဦးေဆာင္ခဲ့ေသာ ရခိုင္တိုင္းလံုးဆိုင္ရာ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုး ညီညြတ္ေရးအဖြဲ႔၏ဦးေဆာင္ လမ္းညြန္မႈျဖင့္ စီမံကိန္း က်က် အေကာင္အ ထည္ ေဖၚခဲ့ျခင္း ျဖစ္ ပါ သည္။ ေမာင္းေတာ၊ ဘူသီးေတာင္ ဖက္တြင္ အတြင္းဖက္မွ ထြက္ေျပး တိမ္းေရွင္သူမ်ား၏ တန္ျပန္ တိုက္ ခိုက္မႈေၾကာင့္ ရခိုင္ သားမ်ားဆံုး႐ံႈး ခဲ့ရေၾကာင္းလည္း သိရပါသည္။
ေဒါက္တာေအးခ်မ္က သူ၏ ေဆာင္းပါး ဦးတည္ခ်က္ျဖစ္ေသာ ႐ိုဟင္ဂ်ာကို ျငင္းပယ္ ေရး ႏွင့္မည္သို႔မွ် ဆက္ စပ္မႈ႕ မရွိေသာ မူဆလင္သူပုန္၊ မူဂ်ာဟစ္မ်ားက ရခိုင္အမ်ိဳးသားမ်ား အေပၚ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ ခဲ့ပ၊ံု ႏွိပ္စက္ခဲ့ပံုကို မီးေမာင္း ထိုးခ့ျဲပန္သည္။ မူဂ်ာဟစ္သည္ သူပုန္မ်ားပါ။ ဥပေဒ အျပင္ဖက္ကသူမ်ားပါ ရခိုင္မ်ားေပၚ တြင္ မေကာင္းခဲ့ျခင္းသာ မဟုတ္ သူတို႔လူမ်ိဳးေပၚပါ မေကာင္းခဲ့ေပ။ သူတို႔ကိုဘယ္သူမွ အေကာင္း မေျပာပါ။ ေဒါက္တာေအးခ်မ္း ေျပာသလို ရခိုင္မ်ားကို တဖက္ေစာင္းနင္း လူမ်ိဳးေရး အရ ႏွိပ္ကြပ္မႈ႕ျပဳရန္ ထိုစဥ္က ရခိုင္ျပည္ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနက ခြင့္ျပဳမယ္မထင္ပါ။ ရခိုင ္အမ်ိဳး သားေျမေအာက္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားရွိေနခဲ့၍ တန္ပန္တံု႔ျပန္မည္ကို မူဂ်ာဟစ္မ်ားက အၿမဲ စဥ္းစား ခဲ့ရသည္။ ဤေနရာတြင္ မူဂ်ာဟစ္မ်ား၏ Uncivil acts ႐ိုင္းစိုင္း ဆိုးသြမ္းမႈမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္၏ တရားဝင္ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းၿဖစ္ေသာ ဗမာ့နယ္ေျမတပ္ဖြဲ႔ BTF ၏ဆိုးသြမ္းမႈမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ မေျပာပေလာက္ေပ။ မွတ္တမ္း တင္ဖြယ္ပင္ မဟုတ္ပါ။ ယေန႔ တစည ပါတီ ဥကၠဌ ဦးသာေက်ာ္ သည္ BTF ၏တပ္ရင္း မႈးျဖစ္ျပီး တပ္ဖြဲ႔ဝင္ အားလံုးသည္ ရခိုင္Aမ်ိဳးသားမ်ား ျဖစ္ခဲ့ပါသည္။ သူတို႔၏ ရြာမ်ား မီးတင္႐ိႈ႔ျခင္း၊လူသတ္ျခင္း၊ ႏွိပ္ကြပ္ျခင္း၊ ေငြညႇစ္ျခင္း အစရွိသည္မ်ား လြန္ကဲလာၿပီး၊ ဖံုးဖိမရျဖစ္ခဲ့၍ ဗိုလ္ႀကီးခင္ဇာမံုဦးေဆာင္ေသာ ခ်င္းတပ္ရင္းကို ၁၉၅၅ ခုေလာက္က အစားထိုး တာဝန္လႊဲအပ္ခဲ့ရေသာ အမိန္႔ ျပန္တမ္း၊မွတ္တမ္းမ်ား ယေန႔ထိ ႐ွိေနေပသည္။
မည္သို႔ပင္ျဖစ္ေစ ကြ်ႏု္ပ္တို႔တြင္ သေဘာထားႀကီးသူ၊ အျမင္က်ယ္သူ၊ ေျမာက္မ်ားစြာ ႐ွိပါသည္။သူတို႔က ရခိုင္ ႏွင့္ ႐ိုဟင္ဂ်ာ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ေကာင္းတူ ဆိုးဖက္ေနထိုင္ လာသူမ်ား ျဖစ္သည္။အနာဂတ္ မွာလည္း လက္တြဲသြားရမည္။ ကြဲလြဲမူကိုမႈ ေသးသိမ္ေစ၍ စည္း႐ံုးေရးကို အေျခခံရမည္။
ဘံုရပ္တည္ခ်က္ ထား႐ွိရမည္ဟု ယံုၾကည္သူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ရခိုင္-႐ိုဟင္ဂ်ာကို အင္ဒိုအာရိယဥ္မ်ား မွဆင္း သက္ သူ အမႊာညီေနာင္မ်ားျဖစ္ၿပီး ညီၫြတ္မႈကိုတည္ေဆာက္သင့္ သည္ဟုဆို၏။ (ဗိုလ္မႈး ထြန္းေက်ာ္ဦး-ျငိမ္း၊ ၁၉၉၀- ပါတီစာေစာင္ ၆-၇) ေဒါက္တာ ေအးခ်မ္းက မူလ ေဆာင္းပါးမွာ ရခိုင္ျပည္ တြင္ ေဝသာလီေခတ္၌ အိႏၵိယ ေျမာက္ပိုင္း ယဥ္ေက်းမႈမ်ား လႊမ္းမိုးေနၿပီး တိဘက္ျမန္မာအုပ္စုက ဆယ္ရာစုမွ ဝင္ေရာက္မင္းႏိုင္ငံ ထူေထာင္ခဲ့ေၾကာင္း ေရးသားခဲ့ၿပီး ယၡဳေဆာင္းပါးတြင္ ဓညဝတီ၊ ေဝသာ လီေခတ္က ျပည္သူမ်ားသည္ မြန္ဂိုလြိဳက္ မ်ားဟု ဆိုျပန္သည္။ ေရွးေနာက္ မညီျဖစ္ေနသည့္ သူ႔အဆို Aတြက္ Pamela Gutmanကို ကိုးကား ထားသည္။ ကြ်ႏု္ပ္တို႔ ေတြ႔ရွိသည့္ Pamela Gutman ၏ Ancient Arkan စာအုပ္မွာ ထိုစဥ္ကရခိုင္ျပည္သည္ အ ေရွ့ပိုင္း အိႏၵိယ အ စိတ္အ ပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္ေနခဲ့၍ သမိုင္းဆရာမ်ားက စိတ္မဝင္စားခဲ့ေပ။
ဆယ္ရာစု ေနာက္ပိုင္းမွ ျမန္မာမ်ား လႊမ္းမိုးလာသည္။ ဆယ္ရာစုတြင္ ႐ိုးမေက်ာ္၍ ဝင္လာသူ ျမန္မာ ရခိုင္မ်ား ႏွင့္ သက္တို႔ အ ျပန္အ လွန္ တိုက္ခိုက္မႈ မွတ္တမ္းမ်ားရွိခဲ့သည္။ သက္ ပုန္ကန္မႈမ်ား ေပၚေပါက္ ခဲ့ေပသည္။ သက္၊ ျမဴ၊ ခမီးတို႔သည္ ရခိုင္ျပည္သို႔ ရခိုင္မ်ား ထက္ေစာ၍ ေရာက္ရွိၿပီး ရခိုင္သည္ ေနာက္ ဆံုးဝင္ လာေသာ လူအုပ္စုျဖစ္သည္။ ရခိုင္တို႔က ေျမာက္ပိုင္း ေျမနိမ့္ ေဒသကို ခ်ဳပ္ကိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္လာ သည္။ျမိဳ႔ကိုလည္း အ ေရွ့ဖက္ ေလးျမိဳ႔ ျမစ္ကမ္းသို႔ေ႐ႊ႕ေျပာင္းခဲ့သည္။ ဆယ္တစ္ရာစုမွ စ၍ ဆက္လက္ ရာစုႏွစ္သံုးရာေက်ာ္ ျမန္မာမ်ား လႊမ္းမိုး ႏိုင္ခဲ့သည္။ အ ေနာက္ဖက္ အ ထူးသျဖင့္ ဘဂၤလား လႊမ္းမိုးမႈ ကန္႔သက္လာၿပီး u4155 .မန္မာမႈ တိုးပြါး လာခဲ့သည္။ (Pamela ၁၉၇၆ စာ-၁၄၊ ၁၆၊ ၂၂၊ ၇၀၊ ၇၅၊ ၂၀၃၊ ၃၂၀၊ ၃၂၁ စသည္ျဖင့္ လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ နိဂံုး (ႏိုင္ငံေရး ) အ ခဏ္းမ်ားတြင္ ေတြ႔ရသည္။)
ေမာရစ္ေကာလစ္ကလည္း ေရွးေခတ္က ေက်ာက္စာ၊ ဒဂၤါး၊ ၿမိဳ႔ပ်က္မ်ားကို ေလ့လာ၍ ေဝသာ လီသည္ ျမန္မာတို႔၏ ေရွးဦး ၿမိဳ႔ေတာ္မဟုတ္ ဟိႏၵဴတို႔၏ ေနာက္ဆံုး ၿမိဳ႔ေတာ္ျဖစ္သည္ဟု သံုးသပ္ထား သည္။ (M.Collis, JBRS, ၁၉၆၀-စာ -၄၈၈) အ သာဖီယာကလည္း ထိုနည္း ႏွင္ႏွင္ေရးသည္။ D.G.E.Hall
က ျမန္မာတို႔သည္ (၁၀) ရာစုအ ထိ အ ေျခစိုက္လာပံုမေပၚ၊ ထိုစဥ္က မင္းဆက္မ်ားသည္ အ ိႏိၵယ မင္းဆက္မ်ား ျဖစ္ၿပီး ဘဂၤလားႏွင့္တူညီေသာ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးကို္ုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ ေရွးေခတ္ ၿမိဳ႔ေတာ္မ်ားသည္ ယခုစစ္ေတြခ႐ိုင္တြင္ရွိၿပီး ေတာင္ေပၚသားမ်ား၊ ရွမ္းမ်ား၊ ျမန္မာမ်ား ႏွင့္ ဘဂၤလီမ်ား၏ အဆက္မျပတ္တိုက္ခိုက္ျခင္းကို ခံခဲ့ရသည္။ တည္ၿငိမ္ေသာ အ စိုးရမရွိခဲ့ေသာ အ ခ်ိန္ကာလကလည္း ရွည္ရွည္ လ်ားလ်ားရွိခဲ့ေပသည္(D.G.E.Hall ၁၉၆၁,စာ-၂၆၄, Chapter Burma )
ေဇာ္မင္းထြဋ္ကို Epigraphy, Paleology, သေဘာနားမလည္၊ အ ေရွ့ေတာင္အ ာရွတြင္ အိိႏၵိယယဥ္ေက်း မႈ ျပန္႔ႏွံ႔ လာပံု မသိဟု စြပ္စြဲ ထားျပန္သည္။ ေဇာ္မင္းထြဋ္သည္ Archaeology, inscriptions,Coins, ဗိသုကာလက္ရာ၊ ေက်က္စာ၊ ေငြဒဂၤါးမ်ားကို ေလ့လာ၍ သမိုင္းျပဳစုျခင္း မဟုတ္၊ ငယ္႐ြယ္ေသာ သမိုင္းေလ့လာသူ တစ္ဦးသာ ျဖစ္သည္။ အသိအ မွတ္ျပဳခံ အ ထင္ကရ သမိုင္း ဆရာမ်ား၏ ႐ိုဟင္ဂ်ာ(ဝါ) ရခိုင္ျပည္ မူဆလင္မ်ား ႏွင့္ ပက္သက္၍ ေရးသားခဲ့သည္မ်ားကို စုေဆာင္း၍ ေဒသ အ ေျခ အ ေန ႏွင့္ေပါင္းစပ္ၿပီး စာအုပ္ျပဳစုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ သူ ေရးသား ထားေသာ သမိုင္းဆရာႀကီး မ်ား၏ ေရးသား ခ်က္မ်ားမွားယြင္းသည္ဟု ဆိုလွ်င္ ေဇာ္မင္းထြဋ္လည္း မွားမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ(ဝါ) ရခိုင္ မွ မူဆလင္မ်ား ႏွင့္ပက္သက္၍ ထိုသမိုင္းဆရာမ်ား၏ ေရးသားခ်က္ ကို ေဒါက္တာေအ းခ်မ္း ေက်နပ္မႈ မရွိပါက သက္ဆိုင္သူမ်ား ႏွင့္ ဆက္သြယ္ ရွင္းလင္း ယူႏိုင္ပါသည္။ ထိုဆရာမ်ား အ ေတာ္မ်ား မ်ား အ သက္ရွင္လွ်က္ ရွိပါသည္။
ေမာင္းေတာ၊ ဘူသီးေတာင္နယ္မ်ားတြင္ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား၊ ရခိုင္လူမ်ိဳးမ်ား ထက္ေစာ၍ ေရာက္ရွိသည္ ဟု ေဒါက္တာေအ းခ်မ္းကို ေဇာ္မင္းထြဋ္က ကိုးကားျခင္းမျပဳခဲ့ပါ။ ထိုနယ္မ်ား၏ လူေနမႈအ ေၾကာင္းကိုအ ထင္ကရ သမိုင္းဆရာမ်ားက သံုးသပ္ထားသည္။ တတိယ ေဝသာလီ ႏိုင္ငံကို အေနာက္ဖက္မွ (အ ေရွ့ဘဂၤလားမွ) မဟာဝိရ က (၇) ရာစု အ စတြင္ ထူေထာင္သည္။ သူ၏ မင္းျမိဳ႔ေတာ္ သည္ ေမာင္းေတာ နယ္ျဖဴမေဒသ သုိ႔ဖစ္ခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္း တျခားျမိဳ႔႐ြာမ်ားကို ပါသိမ္း၍ ေဝသာလီ သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့သည္ဟုPamela ကသံုးသပ္ထားသည္။ (Pamela ၊ ၁၉၇၆ - စာ ၄၄ - ၄၅) ထိုေဒသ တြင္ မဟာဝိရ မ်ိဳးႏြယ္ေနာက္လိုက္မ်ား အ ေျခစိုက္မည္ကို ျငင္း၍မရေပ။ သမိုင္း ပါေမာကၡ ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက တဆင့္တိုး၍မွတ္ခ်က္ေပးျပန္သည္။ သူက ေက်က္စာအ မွတ္ ၉၆၃/၂၀-၂၃/၁၄၄ ကို ကိုးကား၍ ယၡဳ နတ္ျမစ္ အ ေရွ့ေမယုေဒသမွာ မူဆလင္ဘုရင္မ်ား ရွိခဲ့ေၾကာင္း၊ ဘဂၤလားကို မူဆလင္ အ ယူေရာက္သည့္ (၁၃) ရာစုေလာက္က ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း၊ ထိုမူဆလင္မင္းသည္ ယၡဳ ထိုေဒသရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာ မ်ား ျဖစ္မလားဟုသံုးသပ္ရသည္။ ထိုသူမ်ားကလည္း ထိုေဒသမွာ ႏွစ္ေပါင္း တစ္ေထာင္ေက်ာ္ ရွိေန သည္ဟု ဆို၏။တစ္ေထာင္မရွိလွ်င္ ႏွစ္ေပါင္း ရွစ္ရာ ေလာက္ေတာ့ ရွိႏိုင္သည္ဟု သံုးသပ္ထားသည္။ (သန္းထြန္း ၁၉၉၄-ေျမာက္ ရခိုင္ေဆာင္းပါး)
ဤတြင္ ေဒါက္တာေအ းခ်မ္းေရးသလို ႐ိုဟင္ဂ်ာသည္ စစ္တေကာင္းမွ ဝင္လာသူမ်ားဟု အ တည္ျပဳရန္ ခဲယဥ္း ေနေပသည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ားသည္ အ ာရဗ္ႏြယ္လွ်င္ အင္ဒိုအ ာရိယဥ္ႏြယ္ေသာ စကား အ ဘယ္ေၾကာင့္ ေျပာသနည္း။ ေမးခြန္း ထုတ္ထားျပန္သည္။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ စကားမွာ အ ာရဗ္ ႏွင့္ ပါရွန္း အ သံုး အႏံႈး ၁၅% မွ ၂၀% ထိ ရွိေနသည္ကို ေဒါက္တာေအ းခ်မ္း မသိျခင္း သာျဖစ္ရမည္။ အ င္ဒို အ ာရိယဥ္္ႏြယ္ေသာစကား ႏွင့္ ႏွီးႏြယ္ေနျခင္းမွာ ရွင္းလင္းေနပါသည္။ လူမ်ိဳးအ ႏြယ္အ ားျဖင့္ အ င္ဒိုအ ာရိယဥ္္ ႏွင့္ ဆက္ေနသည္။ ဘဂၤလား ႏွင့္ ရခိုင္ ရာစုႏွစ္ေပါင္း မ်ားစြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး တစ္ခုေအ ာက္တြင္ ရွိခဲ့သည္။ ဘဂၤလားယဥ္ေက်းမႈ လႊမ္းမိုးမႈ ရွိခဲ့သည္။ ရခိုင္ဘုရင္ေခတ္ကလည္း ဘဂၤါလီ ဝန္ထမ္းမ်ား ႏွင့္ ဘဂၤါလီ စာေပကိုဘုရင္မ်ားက ေျမာက္စား ခဲ့သည္။ ဂႏၲဝင္ေျမာက္ ဘဂၤါလီစာေပမ်ား ရခိုင္ျပည္ မွ ထြက္ခဲ့သည္။ (Dr.Kanungo, 1978,Chapter XIII section II )
ဘဂၤါလီ စကားခြဲတမ်ိဳးသည္ ျမန္မာျပည္ လြတ္လပ္ေရး ရရွိသည္အ ထိ (ရခိုင္ျပည္မ၏) အ မ်ားဆက္သြယ္ေရး ဘာသာစကား ျဖစ္ခဲ့သည္။ ေဒါက္တာေအ းခ်မ္း ကိုယ္တိုင္ကလဲ ထိုစကားကို တတ္ကြ်မ္းပါ သည္။ ရခိုင္ျပည္ရွိ တိုင္းရင္းသား လူနည္းစု ဒိုင္းနက္၊ ျမန္မာႀကီး၊ သက္တို႔ကလည္း ဘဂၤလားႏြယ္သေသာ ဘာသာစကား တမ်ိဳးစီ ေျပာဆို ၾကပါသည္။ (ဦးလွထြန္းျဖဴ ၁၉၈၁၊ စာ-၁၀-၁၆)၊ သို႔ျဖစ္ပါ၍ ႐ိုဟင္ဂ်ာ စကားသည္လည္း ဘဂၤါလီ လႊမ္းမိုးမႈမွ မလြတ္ကင္းႏိုင္ေခ်။ ေရွးေခတ္ ရခိုင္ ေက်က္ စာ မ်ားပါ ဘာသာ စကားမ်ား လည္း ႐ိုဟင္ဂ်ာ စကားမ်ားႏွင့္ တူညီေနသည္။ သုိ႔ၿဖစ္ ၍ ေဇာ္မင္းထြဋ္ က ေရွးရခိုင္ ၿပည္ေက်ာက္စာ တခ်ိဳ႔ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ယဥ္ေက်းမႈေခါင္းစဥ္္ ေအာက္တြင္ ထား႐ွိ ပံုရပါသည္။
ဤမွ်က်ယ္ျပန္႔နက္႐ိႈင္းသည့္ သမိုင္းဝင္ မွတ္တမ္းမ်ားရွိပါလွ်က္ ႏွင့္ အားလံုးကို ေခါက္ထား ၍ေဒါက္တာ ေအ းခ်မ္း ဆႏၵ ရွိသလို R.B Smart ကိုလိုက္ၿပီး စစ္တေကာင္းမွ အ ဂၤလိပ္ေခတ္မွာ ဝင္လာသူမ်ားျဖစ္ သြားရ မလား၊ R.B Smart လိုပုဂၢိဳလ္ တစ္ဦးက လူမ်ိဳး တမ်ိဳး၏ ကံၾကမၼာကို အ ဆံုးအ ျဖတ္ ေပးခြင့္ရွိ သလား၊ R.B Smart က မူလ အ ေျခခံ အ ေထာက္အ ထားကို ကိုးကားျခင္း မဟုတ္၊ သူ႔႐ံုးရွိ ရခိုင္အ မ်ိဳးသားမ်ား၏ ပေယာဂ လႊမ္းမိုး၍ စစ္တေကာင္းသားဟု ေရးျခင္းျဖစ္သည္။ သူ႔စာအုပ္ တစ္အုပ္ လံုးေလ့ လာ ပါက ရခိုင္သမိုင္းဆရာမ်ားကို၊ ရခိုင္ဒ႑ာရီ Legend မ်ားကို က်ယ္ျပန္႔စြာ အ ေျခခံ ထား ေၾကာင္းေတြ႔ ရသည္။ သူေရးေသာ အ ေၾကာင္းအ ခ်က္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ယေန႔ မွားယြင္း ေနေၾကာင္း ေတြ႔ရျပန္ သည္။ ဥပမာ ဒိုင္းနက္လူမ်ိဳးသည္ စစ္တေကာင္း ေသြးေႏွာသည္။ ရခိုင္ဘုရင္မ်ား ဖမ္းဆီး ေခၚေဆာင္ လာခ့ေဲ သာ မူဆလင္ကြ်န္မ်ား၏ ႏြယ္ဝင္မ်ား ျဖစ္သည္ဟု ဆိုထားျခင္းကို ယေန႔ ဒိုင္းနက္ လူမ်ိဳးမ်ား လက္မခံၾကေခ်။
ေဒါက္တာေအးခ်မ္းက ရခိုင္ျပည္မွ မူဆလင္မ်ားကို ၿဗိတိသွ် မွတ္တမ္းမွာလည္းစစ္တေကာင္း သား ဟု ေတြ႔ရေၾကာင္း ဆိုျပန္ပါသည္။ ၿဗိတိသွ် မွတ္တမ္း တစ္ခ်ိဳ႔မွာ မြန္ကို တလိုင္းဟုလည္းေကာင္း၊ ကယားကို ကရင္နီ ဟုလည္းေကာင္း ကရင္ကို ေကာ္သူေလး ဟုလည္းေကာင္း၊ ရခိုင္ကိုေမာဂ္ ဟု လည္းေကာင္း ေတြ႕ရွိရမည္ ျဖစ္သည္။ R.B Smart ကလည္း တခ်ိဳ႔ စာမ်က္ႏွာမွာ ရခိုင္ ကို ေမာဂ္ ဟုေရးသား ထားသည္ကို ေတြ႔ရ၏။ ဤလူမ်ိဳးမ်ား အားလံုး ယၡဳနာမည္မ်ားကို စြန္႔လႊတ္ၿပီးနာမည္ေဟာင္းကို ခံယူရမလား။ ႐ိုဟင္ဂ်ာကို ၿဗိတိသွ် မွတ္တမ္းအ တိုင္း ျဖစ္ရမည္ ဆိုလာျခင္းကို မည္သို႔သံုးသပ္ရ မည္နည္း။R.B Smart ကို ဤမွ် အ ေရးေပးလွ်င္ သူ႔စာအုပ္ တျခားမ်က္ႏွာ မွာ ေရးထားရွိ သည္ကိုလည္းသံုးသပ္ရမည္။ သူ႔အ ဆိုအ ရ အ ဂၤလိပ္ေခတ္ သန္းေခါင္စာရင္းမွာ လူဦးေရ တိုးပြါး လာ ေနျခင္းသည္ဘဂၤါလား မွ ရာသီ အ လိုက္ဝင္လာသူ အ လုပ္သမားမ်ား ပါဝင္ေန၍ ျဖစ္သည္။ ထိုသူ မ်ားသည္ အၿမဲတမ္းေနထိုင္ေနသူမ်ား မဟုတ္၊ မိုးဦးရာသီ ႏွင့္ ေႏြဦးရာသီမ်ားတြင္ ဝင္လာၾကၿပီး ရာသီကုန္လွ်င္ တျခား အ လုပ္ရွာေဖြ လုပ္ကိုင္သူ အ နည္းစုမွ အ ပ အ မ်ားစုမွာ ျပန္သြား ၾကသည္။ စစ္ေတြတြင္ ေမလဆို အ လုပ္ရာသီကုန္၍ လွည့္လည္သူ (A Few Stragglers ) မွ အ ပ က်န္သူ မ်ား ျပန္သြား တတ္ၾကသည္။ (R.B Smart -1957, P -100) ေဒါက္တာ သန္းထြန္းက ဤရာသီ အလိုက္ဝင္လာသူမ်ားကုိ Floating People ဟုသံုးထားသည္။( သန္းထြန္း-၁၉၉၉၊ စာ-၇၁)
ဤရာသီအ လိုက္ဝင္လာသူမ်ား ႏွင့္ အစဥ္္အဆက္ ေနထိုင္သူမ်ားကို အ ျပင္လူမ်ားက တူညီေသာ ယဥ္ေက်း မႈ ရွိသည္ဟု ျမင္ေသာ္လည္း၊ သူတို႔ အ ခ်င္းခ်င္းမွာ မတူညီ ကြဲလြဲမႈမ်ား ရွိေနပါ သည္။ အ ျပင္ လူ မ်ားက ေရာေႏွာ၍ ကုလား လုပ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ ရခိုင္ျပည္ရွိ လူဦးေရကို ဆန္းစစ္ ပါက ၁၈၂၆ ခုအဂၤလိပ္စာရင္း မွတ္တမ္းမွာ မူဆလင္ ၃၀% ျပထားသည္။ ျမန္မာမင္း လက္ထက္ ဘဂၤလားသို႔ ထြက္ေျပးသူမ်ားတြင္လည္း မူဆလင္ ဦးေရ ပမာဏ အ ထက္ပါအ တိုင္း ရွိမည္။ ဘဂၤလားသို႔ ထြက္ေျပးသူ မ်ားတြင္မူဆလင္ ပါရွိေၾကာင္း ဘံုေပါက္သာေက်ာ္၏ မွတ္တမ္းတြင္ ေတြ႔ရသည္။ (ဘံုေပါက္ ျပည္ေထာင္ စုႏွင့္႐ိုဟင္ဂ်ာ အ ႏၲရာယ္ - ၁၉၉၀-၊ စာ ၃၈ )။ ဤတြင္ အ ဂၤလိပ္ေခတ္ဦးမွာ ျပန္ဝင္လာ သူမ်ားတြင္ရခိုင္ မ်ားရွိသလို မူဆလင္မ်ား၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား လည္းရွိေပမည္။ ထိုသူမ်ားကိုပါ စစ္တေကာင္းမွ က်ဴးေက်ာ္ဝင္လာ သူ Intruders ဟု ေဒါက္တာ ေအ းခ်မ္း ဆန္းစစ္မႈ မရွိဘဲ စြပ္စြဲျခင္းသည္ တရားလြန္ ျဖစ္သြားသည္။
ရခိုင္ရွိ မူဆလင္မ်ား၊ ႐ိုဟင္ဂ်ာမ်ား၏ သမိုင္းဝင္မႈကို သမိုင္းပညာရွင္မ်ားက အတည္ျပဳ လက္ခံ
သည္။ ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားကပေယာဂေၾကာင့္ၿငင္းပယ္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ေဒါက္တာ သန္း ထြန္း၊ ေဒါက္ တာ ခင္ေမာင္ညြန္႔ တို႔သည္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား အ သိအ မွတ္ျပဳထားေသာ ျမန္မာ့ သမိုင္း ပညာရွင္ မ်ားျဖစ္ပါသည္။ ေဒါက္တာခင္ေမာင္ညြန္႔က အစၥလာမ္သာသနာသည္ အ ာရဗ္ ကုန္သည္မ်ားမွ တဆင့္ အေရွ့ဖ်ား သို႔ ကူးဆက္ လာသည္။ ရခိုင္ျပည္တြင္ (၈) ရာစုကပင္ စတင္ အေျခခ် လာၿပီး ေျမာက္ ဦးေခတ္၊ေပၚ တူဂီ- ရခိုင္တို႔ ဖမ္းဆီး ေခၚေဆာင္လာေသာ ကြ်န္မ်ားေၾကာင့္ လူဦးေရ တိုးပြါးသြား သည္ ဟု ေရးသားထားသည္။ ( ခင္ေမာင္ညြန္႔တကၠသိုလ္၊သမိုင္းသုေတသန ေငြရတုမဂၢဇင္း၊ ေပၚတူဂီျမန္မာ ဆက္ဆံေရး)။
ျမန္မာပညာရွင္မ်ား ထိုသို႔ သံုးသပ္ထားလ်က္ ႏွင့္ ေဒါက္တာေအ းခ်မ္းက ရခိုင္တြင္ ေျမာက္ဦးမတိုင္ခင္ (၁၅ ရာစုမတိုင္ခင္) မူဆလင္မရွိ ႐ိုဟင္ဂ်ာဟူ၍ မည္သည့္ သမိုင္းမွတ္တမ္းမွာ မွ မေတြ႔ခဲ့ဟုဆိုျခင္းမွာ လက္ခံသင့္ေသာ ဆင္ေျခမဟုတ္ပါ။ ပညာရွင္တစ္ဦးက မေတြ႔ျမင္၍ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး မေပ်က္ကြယ္ႏိုင္၊ ပညာရွင္ကလည္း အားလံုး ျမင္သည္ဟူ၍ မရွိပါ။ ႐ိုဟင္ဂ်ာ ဆင္းသက္ပံု Etymology ႏွင့္ ပက္သက္ ၍ ေဇာ္မင္းထြဋ္ ကိုးကားထားေသာ, F-Buchanan, Dr-Kanungo, Sir Arther Phayre တို႔၏_____ မွတ္တမ္း မ်ားကို ေလ့လာၾကည့္ရန္
No comments:
Post a Comment